واکاوی موقعیت مکانی جت جنب‌حاره و شرایط همدید مؤثر بر ترسالی‌های شدید شمال‌شرق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 شهید بهشتی تهران

2 گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

3 گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22067/geoeh.2025.91689.1542

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تعیین بهترین موقعیت استقرار و الگوی کشیدگی جت جنب ‌حاره‌ای در شرایط ترسالی و مشخص کردن الگو یا الگوهای همدیدی غالب در چنین شرایطی در شمال‌شرق ایران می‌باشد. بر این اساس، داده‌های بارش روزانه ایستگاه‌های منتخب منطقه شمال‌شرق ایران (استان‌های خراسان شمالی و رضوی) در یک دوره آماری 33 ساله و منطبق با سه چرخه خورشیدی(22، 23 و 24) از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. بر اساس میانگین سالانه‌ی بارش و شاخص SPI و با استفاده از نرم‌افزار DIP ،ترسالی‌های شدید، که در آنها حداقل در نیمی از ایستگاه‌ها درگیر ترسالی باشند، استخراج گردید. پس از شناسایی ترسالی‌های شدید، داده‌های جوی شامل داده‌های مؤلفه سرعت باد مداری و نصف‌النهاری، نم ویژه و امگای ترازهای 1000 تا 500 هکتوپاسکال از تارنماهای NCEP/NCAR و ECMWF دریافت شد. سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی و بررسی‌های مکرر چشمی، پرتکرارترین الگوها برای تحلیل همدیدی انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که جریان‌های جتی جنب‌حاره در شدیدترین روزهای بارشی در منطقه، در برخی موارد بالاتر از عرض‌های 33 درجه قرار داشته و مسبب بارش‌های شدید و فراگیر در منطقه شده‌اند. بهترین موقعیت استقرار هسته‌های مرکزی جت جنب‌حاره در ایجاد شرایط ترسالی در شمالشرق ایران، محدوده‌ی غرب ایران تا جنوب دریای خزر و استان سمنان می‌باشد. همچنین در بررسی الگوهای همدیدی غالب شناسایی شده در منطقه، الگوی کم‌فشار سودان، پرتکرارترین الگوی شناسایی شده در ترسالی‌های شدید بوده و تأثیر بیشتری بر بارش‌های شمال‌شرق داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


CAPTCHA Image

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 27 اردیبهشت 1404
  • تاریخ دریافت: 30 دی 1403
  • تاریخ بازنگری: 21 اردیبهشت 1404
  • تاریخ پذیرش: 25 اردیبهشت 1404