تحلیل عوامل موثر بر آسیب پذیری منطقه حفاظت‌شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی با استفاده از مدل DPSIR

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بیتا باهری ¹
• سولماز دشتی ²
• سحر مختاری ³

¹ گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

² دانشیار گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

³ کارشناس محیط زیست سواحل، سازمان بنادر و دریانوردی، ایران

10.22067/geoeh.2023.80676.1328

چکیده

مناطق حفاظت شده یکی از مهمترین موثرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوع زیستی تاسیس شده-اند.استفاده از روشهای بین المللی در مدیریت مناطق حفاظت شده،رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوع زیستی میسر خواهد کرد.منطقه حفاظت‌شده ارسباران یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی کشور از لحاظ گونه‌های گیاهی و جانوری و یکی از مناطق زیستکره بیوسفر نه‌گانه ایران است.این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی با هدف ارزیابی آسیب‌پذیری منطقه حفاظت شده ارسباران با تلفیق مدل DPSIR، به منظور ارائه راهکارهای مدیریتی است.در این روش ابتدا با استفاده از مدلDPSIR،نیرو محرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ، تهدیدها و ارزشهای منطقه و ارتباط بین آنها بررسی و ارزیابی گردیدند.درنهایت، راهبردهایی در قالب پاسخهای احتمالی به هر یک از مولفه‌های مدل DPSIRارائه گردید.8 نیروی محرکه اصلی با عنوان افزایش جمعیت،توسعه گردشگری،توسعه راه‌های ارتباطی،فعالیتهای دامداری و دامپروری،توسعه سکونتگاه‌های روستایی،توسعه فعالیتهای کشاورزی،کارخانه استخراج مس سونگون و عدم مدیریت منسجم برای منطقه شناسایی و به‌تبع آنها فشارها،وضعیت و اثرات منطقه مشخص و موردبررسی قرار گرفتند.نتایج این پژوهش حاکی از آن است که درمنطقه حفاظت شده ارسباران بیشترین اثرات تهدیدهای منطقه بر ارزشهای اکولوژیکی ازجمله از بین رفتن گیاهان درختچه‌ای و درختی،زیستگاه حیات وحش و کاهش تنوع زیستی و ارزشهای فرهنگی شامل قرار گرفتن تحت حمایت سازمان حفاظت محیط زیست یونسکو و قرار گرفتن در اختیار برنامه انسان و زیستکره می‌باشند و از لحاظ آسیب‌پذیری، تخریب و تغییر کاربری اراضی،جنگل‌زدایی و دامداری و دامپروری بیشترین آسیب را به منطقه وارد می‌کنند.در پایان راهبردهای مدیریتی برای مواجهه با عوامل تهدیدکننده ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

• مدلDPSIR
• ارزیابی آسیب‌پذیری
• تهدیدها
• ارزش‌ها
• منطقه حفاظت‌شده ارسباران

موضوعات

• اکولوژی و محیط زیست

---