بررسی وضعیت بوم شناختی منطقه جیرفت با توجه به تغییر کاربری اراضی طی دوره 30 ساله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم دوستکی ¹
• اردوان کمالی ²
• محسن باقری بداغ آبادی ³
• حسین شیرانی ⁴

¹ دانشجوی دکتری گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر، رفسنجان، کرمان، ایران

² گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ولیعصر، رفسنجان، کرمان، ایران

³ موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

⁴ استاد گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی عصر رفسنجان

10.22067/geoeh.2023.78332.1270

چکیده

این پژوهش باهدف بررسی وضعیت اکولوژیکی منطقه جیرفت تحت تأثیر تغییرات کاربری اراضی انجام شده‌است. بدین منظور از تصویر ماهواره‌ای در سال 1990 (سنجنده TM از لندست 5) و سال 2020 (سنجنده OLI از لندست 8) برای استخراج دمای سطح زمین با کمک الگوریتم تک باندی و نقشه کاربری اراضی با روش طبقه‌بندی ماشین بردار پشتیبان (SVM) استفاده شد. در ادامه به منظور بررسی نقش پوشش اراضی در ایجاد جزایر حرارتی از شاخص سهم (CI) و برای ارزیابی وضعیت اکولوژیکی از شاخص UTFVI استفاده شد. نتایج نشان داد، در سال 2020 مناطق بایر بیشترین تغییر کاربری را نسبت به سال 1990 داشتند (کاهش 7300 هکتار) و مناطق ساخت انسان، پهنه کشاورزی و سطوح آبی افزایش داشته‌اند. همچنین بر اساس نتایج شاخص سهم کاربری اراضی مناطق بایر و رخنمون سنگی بیشترین و سطوح آبی و مرتع کمترین سهم را در تشکیل جزایر حرارتی در سال‌های 1990 و 2020 داشته‌اند. کاهش مناطق بایر و افزایش سطوح آبی، کاربری کشاورزی و باغات باعث بهتر شدن وضعیت اکولوژیکی نسبت به سال 1990 شده است درحالی‌که دمای سطح زمین در سال 2020 به میزان 11 درجه افزایش داشته است. با توجه به نتایج می‌توان گفت بااینکه وضعیت اکولوژیک منطقه در وضعیت مناسب‌تری نسبت به سال 1990 قرار دارد اما وجود اراضی بیابانی و رخنمون‌های سنگی اطراف جیرفت باعث تشکیل جزایر حرارتی در منطقه جیرفت شده است.

کلیدواژه‌ها

• پوشش زمین
• جزایر حرارتی
• دمای سطح زمین
• شاخص اکولوژیک
• کاربری اراضی

---