بررسی تأثیرات فلزات سنگین و پارامترهای محیطی بر تنوع زیستی خاک (دم‌فنریان؛ Hexapoda: Collembola)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• انسیه صابری پور ¹
• فاطمه طباطبائی یزدی ²
• مرتضی کهراریان ³

¹ کارشناسی ارشد علوم و مهندسی محیط‌زیست ، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست،دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد کرمانشاه دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

10.22067/geoeh.2023.79797.1308

چکیده

رشد روزافزون جمعیت، گسترش فاضلاب‌های صنعتی و شهری و عدم تصفیه صحیح به طور قابل توجهی منجر به افزایش سطح فلزات سنگین در اکوسیستم خاک گشته است. پیشگیری از اثرات فلزات سنگین بر سلامت اکوسیستم خاک نیازمند انتخاب شاخص‌های زیستی مناسب است.بنابر این، تحقیق حاضر به بررسی تأثیرات فلزات سنگین و پارامترهای محیطی مؤثر خاک روی جنس‌های دم‌فنریان از بند پایان می پردازد. بدین منظور در دو مرحله ازایستگاه‌هایی در محیط پیرامون تصفیه‌خانه‌های فاضلاب صنعتی و شهری چرمشهر، خین‌عرب و پرکندآباد شهرستان مشهد در ایران نمونه‌برداری انجام شد. 28 نمونه خاک که هر نمونه از اختلاط چهار زیر نمونه به دست آمده بودند، از تعداد 14 ایستگاه جمع‌آوری گردیدند. در مجموع 15 جنس از دم‌فنریان از منطقه مطالعاتی شناسایی شد. تمامی این جنس‌ها برای اولین بار از شهرستان مشهد گزارش شده اند. نتایج حاصل از مقایسه غلظت پارامترهای شیمیایی و جنس‌های دم‌فنریان نشان داد که بین آن‌ها همبستگی وجود دارد. تعداد جنس با دو فلز آهن و کروم همبستگی منفی داشت و از بین عناصر دیگر مورد آنالیز، تنها کربن کل دارای همبستگی مثبت و معنی داری با تعداد جنس دم‌فنریان است. نتایج تحلیل تطابق متعارفی نشان داد که واکنش فراوانی هر یک از جنس‌های دم‌فنریان نسبت به پارامترهای محیطی متفاوت می‌باشد. بنابر این با وجود اینکه دم-فنریان به عنوان شاخص‌های زیستی مناسب توصیه می گردند، باید به این امر توجه داشت که تنوع زیستی بطور متفاوتی به فاکتورهای غیر زیستی محیط پاسخ می دهد و این مهم باید در مدیریت اکوسیستمی مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• آلودگی
• شاخص‌های زیستی
• تنوع زیستی
• فلزات سنگین
• محیط زیست

---