بررسی نقش لندفرم‌ها در میزان فرسایش خاک با مدل RUSLE و سامانه GEE ، مطالعه موردی: حوضه‌های دامنه جنوبی توده کوهستان سهند

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• موسی عابدینی ¹
• ابوذر صادقی ²
• عقیل مددی ³

¹ دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، دانشکده علوم اجتماعی

² دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای طبیعی، ژئومورفولوژی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

³ استاد، گروه جغرافیای طبیعی، گرایش ژئومورفولوژی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

10.22067/geoeh.2025.91165.1535

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی نقش لندفرم‌ها در میزان فرسایش خاک در حوضه‌های دامنه جنوبی توده کوهستان سهند انجام شد. با استفاده از مدل اصلاح‌شده جهانی فرسایش خاک (RUSLE) و سامانه Google Earth Engine (GEE)، عوامل مؤثر بر فرسایش شامل فرسایندگی بارش (R)، فرسایش‌پذیری خاک (K)، طول و شدت شیب (LS)، مدیریت پوشش گیاهی (C) و عملیات حفاظتی خاک (P) مورد ارزیابی قرار گرفت و طبقه‌بندی لندفرم‌ها نیز در این سامانه انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مناطق با فرسایش خیلی زیاد و زیاد با مساحتی حدود 45/0 درصد معادل 33/17 کیلومتر‌مربع را شامل می‌شود. این مناطق در بالادست حوضه‌ که دارای ارتفاع بالا، میانگین بارندگی بیشتر و دارای پوشش گیاهی کمتری بوده رخ داده است. مناطق با فرسایش خیلی کم و کم مساحتی حدود 54/95 درصد معادل 11/3623 کیلومتر مربع بوده است که در مناطق دارای پوشش گیاهی پر تراکم، بارندگی کمتر و در مناطق دشت‌ها و مسطح بوده است. علاوه بر این، تحلیل لندفرم‌های منطقه نشان داد که بیشترین میزان فرسایش در لندفرم‌های آبراهه‌ها، پرتگاه‌ها و دره‌های باریک مشاهده می‌شود. در حالی که لندفرم‌های مسطح‌تر نظیر دشت‌ها و تراس‌های آبرفتی از فرسایش کمتری برخوردارند. استفاده از سامانه GEE در این پژوهش قابلیت بالای آن را در ترکیب و تحلیل داده‌های جغرافیایی مقیاس‌پذیر نشان داد و روشی مؤثر برای مدیریت پایدار اراضی و کاهش فرسایش خاک فراهم آور. این یافته‌ها می‌توانند در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی و اجرای عملیات حفاظتی در حوضه‌های آبخیز مشابه، توسط مسئولین و محققین مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

• : لند فرم
• فرسایش خاک
• مدلRUSLE
• سامانهGEE

موضوعات

• مخاطرات ژئومورفیک-هیدرولوژیک

---