مدل‌سازی خطر آتش‌سوزی با استفاده از روش‌های سنجش از دور و شبیه‌سازی رفتار آتش‌ در استان گیلان

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رقیه جهدی ¹
• محمد واثق الحاج خلف ²

¹ دانشگاه محقق اردبیلی

² دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

10.22067/geoeh.2024.86597.1462

چکیده

استان گیلان یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های خطر آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع در ایران است. در این تحقیق، شاخص خطر آتش‌سوزی در این استان بر اساس داده‌های مکانی و تصاویر ماهواره‌ای سنجش از دور که عوامل انسانی و بیوفیزیکی سیمای سرزمین را توصیف می‌کند، تهیه شد. شاخص خطر آتش‌سوزی (دامنه ارزش از 0/0 تا 1) بر اساس 1) رفتار آتش‌سوزی (شدت خط آتش و نرخ گسترش آتش)؛ 2) تاریخچه آتش‌سوزی؛ و 3) عوامل انسانی ( فاصله از جاده‌ها و سکونت‌گاه‌ها) محاسبه شد. با توجه به نتایج مدل‌سازی، خطر آتش در منطقه مورد مطالعه از 0/0 تا 68/0 با میانگین 11/0 متغیر بود. مقدار کمینه شاخص خطر آتش در بخش‌های پست و کم ارتفاع که عمدتاً توسط مدل‌های ماده سوختنی غیرقابل سوختن (اراضی لخت، باغ-زراعت آبی، مناطق انسان‌ساز و مناطق آبی) پوشیده شده است، مشاهده می‌شود. در حالی که مقدار بیشینه شاخص خطر آتش در ارتفاعات، جایی که پوشش‌های جنگلی متراکم و با دسترسی محدود به جاده و تجهیزات اطفای آتش در مقایسه با مناطق کم ارتفاع وجود دارد، مشاهده می‌شود. شاخص خطر آتش‌سوزی محاسبه‌شده نشان داد که حدود 21 درصد از استان، از جمله مهم‌ترین بوم‌سازگان‌های جنگلی اولیه و کهن‌رُست از نظر اکولوژیکی، در برابر آتش‌سوزی‌های جنگلی آسیب‌پذیر است. بر اساس این نتایج، در این مناطق باید منابع مدیریت آتش با تمرکز بیشتری کنترل و برنامه‌ریزی شود، زیرساخت‌های پیشگیری از آتش تقویت شود، آموزش پیشگیری از آتش برای ارتقای آگاهی مردم در برابر آتش انجام شود و اقدامات مختلفی برای افزایش تاب‌آوری بوم-سازگان‌های آسیب‌پذیر این مناطق باید در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

• بوم‌سازگان
• تاب‌آوری
• سیمای سرزمین
• عوامل انسانی
• مدل رفتار آتش

موضوعات

• آتش سوزی

---