بررسی تاثیر پل بر روی پهنه سیل‌گیر رودخانه با استفاده از نرم‌افزارهای Hec-Ras و Arc-GIS (مطالعه موردی:پل سرنق بر روی رودخانه زولا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• دکتر حسن حاجی حسینلو ¹
• وحید اقدام ²
• ابراهیم ولیزادگان ²

¹ استادیار گروه زمین شناسی (تکتونیک)، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

² گروه مهندسی آب، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

10.22067/geoeh.2022.75257.1175

چکیده

رودخانه زولا مهمترین رودخانۀ آب شیرین استان آذربایجان غربی و حوزۀ آبریز دریاچه ارومیه می باشد. پل سرنق بر روی این رودخانه در مسیر جاده سرنق- سلماس قرار دارد. وقوع سیل با دوره بازگشت بالا و مخرب در نواحی همجوار رودخانه‌ها بخصوص در مجاورت مناطق مسکونی شهری و روستایی موجب بوجود آمدن خسارات جانی و مالی بسیاری می‌شود. از این رو بررسی رفتار هیدرولیکی رودخانه‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. در مطالعه حاضر به بررسی حد بستر رودخانه زولا و پهنه سیل‌گیر آن تحت تاثیر سازه پل پرداخته شد. در این راستا محدوده پل جاده سرنق با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS مورد مطالعه قرار گرفت. که با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی 1:2000 و نرم افزار HEC-Geo RAS تحلیل جریان با لحاظ دبی‌های با دوره بازگشت‌های 2، 5، 10، 25، 50 و 100 ساله انجام گردید. بدین منظور دو حالت مد نظر قرار گرفته و بررسی گردید؛ حالت اول مربوط به شبیه‌سازی جریان در حالت طبیعی بوده و در حالت دوم به شبیه‌سازی جریان با وجود پل‌ پرداخته شد. پلها با توجه به شرایط منطقه براساس دبی با دوره بازگشت 25 ساله بررسی و با دبی سیلاب 100 ساله کنترل گردید. هچنین ارزیابی حد بستر برای شرایط قبل از احداث پل‌ و شرایط کنونی انجام گرفته است. نتایج نشان داد تنگ‌شدگی در اثر احداث پل باعث کاهش سرعت، پس‌زدگی جریان آب و رسوبگذاری در بالادست پل‌ و افزایش سرعت جریان و فرسایس و کف‌کنی رودخانه پائین‌دست پل گردیده است که جهت جلوگیری فرسایش در پائین‌دست ساز تثبیت بستر اجرا گردد.

کلیدواژه‌ها

• "رودخانه زولا
• " مدل HEC-RAS
• " ساماندهی رودخانه
• " تثبیت بستر"

موضوعات

• هیدروژئومورفولوژی

---