واکاوی همدید علل ترمودینامیکی آتش سوزی جنگل های شهرستان دزفول

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 محقق اردبیلی

2 دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

جنگل ها ریه های تنفسی جهان به شمار می روند و از ارزش حیاتی برای کرۀ زمین برخوردارند؛ لذا حفظ و نگهداری از آن‌ها برای ساکنین زمین بسیار حائز اهمیت است. پژوهش پیش رو، به منظور تحلیل ترمو – دینامیک مخاطرۀ طبیعی آتش سوزی جنگل های دزفول در روزهای 12 می و 1 آگوست سال 2012 با دیدگاه محیطی به گردشی به انجام رسیده است. جهت انجام این پژوهش، از داده های سطوح فوقانی جو شامل (فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، دمای ترازهای مختلف جوی و 2 متری سطح زمین، باد مداری و نصف-النهاری ترازهای مختلف و 2 متری سطح زمین و رطوبت نسبی) همچنین از نقشه های (فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، ضخامت جو، جریان باد، دمای جو، تاوایی، وزش دمایی و رطوبت نسبی)، بهره گرفته شده است. تحلیل نقشه های جوّی نشان دادند در زمان های رخ داد آتش سوزی در جنگل های دزفول، در سطح زمین کم فشار حرارتی، در سطوح فوقانی جو، پدیدۀ بلوکینگ همراه با پشته ای بر روی منطقۀ مورد مطالعه در روز 12 می و پربند بسیار پرارتفاع در روز 1 آگوست قرار دارد. زیاد بودن ضخامت جو که نشان از استقرار سیستمی گرم دارد، وزش دمایی گرم بر روی منطقه با حاکمیت شرایط حرارتی با درجه حرارت بالای 40 درجه در روز 12 می و دمای بالای 48 درجۀ سانتی گراد در روز 1 آگوست از دیگر الگوهای حاکم جوی در این روزها می باشند. پایداری جو و جریان تاوایی منفی که فرونشست هوای گرم عرض های جغرافیایی جنوبی از ترازهای فوقانی به سطح زمین را به دنبال داشته و مجموع پدیده های ذکر شده با رطوبت نسبی بسیار اندک 10 درصدی حاکم که اتمسفری خشک را بر آب و هوای دزفول تحمیل کرده شرایط لازم جهت وقوع آتش سوزی جنگل های دزفول را فراهم کرده است.

کلیدواژه‌ها


پرنیان، علی؛ 1378. شرایط ایجاد فون بر روی استان‌های گیلان و مازندران. پایان‌نامه کارشناسی. صفائیان، پرویز. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال/ دانشکده علوم و فنون دریایی. گروه فیزیک.
پوررضا، مرتضی؛ صفری، هوشمند؛ خداکرمی، یحیی؛ مشایخی، شهرام؛ 1388. نتایج جست دهی بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl) بعد از آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس استان کرمانشاه. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد 17. شماره 2. صص 236 – 225.
حسن‌پور چماچایی، رضا؛ 1385. بررسی سینوپتیکی باد گرم و اثر آن بر روی آتش‌سوزی در عرصۀ جنگلی استان گیلان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رضایی، پرویز. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت. گروه جغرافیا.
زاده نویری، نسا؛ 1381. تأثیر اقلیم بر آتش‌سوزی جنگل‌های شمال کشور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. خالدی، شهریار. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. گروه جغرافیا.
شیرزادی، هما؛ 1371. بررسی اوضاع سینوپتیکی و فیزیکی پدیده گرمباد و اثرات مخرّب آن در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. قائمی، هوشنگ. دانشگاه تهران، موسسه ژئوفیزیک. گروه هواشناسی.
عزیزی، قاسم؛ برزو، فرزانه؛ علیجانی، بهلول؛ 1391. واکاوی همدید آتش‌سوزی در جنگل‌های شمالی ایران مورد: استان‌های گیلان و گلستان. مدرس علوم انسانی – برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دوره شانزدهم. شماره 3. پاییز 1391. صص 98 – 81.
عزیزی، قاسم؛ یوسفی، یدالله؛ 1388. گرمباد (باد فون) و آتش‌سوزی جنگل در استان‌های مازندران و گیلان (نمونه: آتش‌سوزی تاریخ 25 – 30 آذر 1384). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 92. صص 28 – 3.
علیجانی، بهلول؛ 1388. اقلیم‌شناسی سینوپتیک. چاپ تهران. انتشارات سمت.
فرامرزی، حسن؛ حسینی، سید محسن؛ غلامعلی‌فرد، مهدی؛ 1393. پهنه‌بندی مخاطره آتش‌سوزی پارک ملی گلستان با استفاده از رگرسیون لجستیک. مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی. شماره دهم، صص 90 – 73.
قویدل رحیمی، یوسف؛ 1389. نگاشت و تفسیر سینوپتیک اقلیم. چاپ تهران. انتشارات سها دانش.
لشکری، حسن؛ گلونی، فریده؛ 1389. تحلیل و پیش‌بینی نقش باد فون بر آتش‌سوزی جنگل‌های استان گیلان. مجله سپهر. دوره بیستم. شماره هفتاد و نهم. صص 36 – 31.
مسعودیان، ابوالفضل؛ 1390. آب و هوای ایران. مشهد. انتشارات شریعه توس.
نظری، فرزانه؛ حسینی، وحید؛ شعبانیان، نقی؛ 1391. تأثیر شدت آتش‌سوزی بر میزان کربن، نیتروژن کل و فسفر قابل جذب در خاک‌های جنگلی (مطالعه موردی: جنگل‌های مریوان). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد 20. شماره 1. صص 37 – 25.
همت بلند، ابراهیم؛ اکبری نیا، مسلم؛ بانج شفیعی، عباس؛ 1389. اثر آتش‌سوزی بر برخی ویژگی‌های شیمیایی خاک در جنگل‌های بلوط مریوان. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. جلد 18. شماره 2. صص 218 – 205.
Carvalho, A., Monteiro, A., Flannigan, M., Solman, S., Miranda, A. I., & Borrego, C. (2011). Forest fires in a changing climate and their impacts on air quality. Atmospheric Environment, 45(31), 5545-5553.
Crimmins, M. A. (2006). Synoptic climatology of extreme fireweather conditions across the southwest United States. International Journal of Climatology, 26(8), 1001-1016.
Flannigan, M. D., Stocks, B. J., & Wotton, B. M. (2000). Climate change and forest fires. Science of the Total Environment, 262(3), 221-229.
Hoinka, K. P., Carvalho, A., & Miranda, A. I. (2009). Regional-scale weather patterns and wildland fires in central Portugal. International Journal of Wildland Fire, 18(1), 36-49.
Martins, V., Miranda, A. I., Carvalho, A., Schaap, M., Borrego, C., & Sa, E. (2012). Impact of forest fires on particulate matter and ozone levels during the 2003, 2004 and 2005 fire seasons in Portugal. Science of the Total Environment, 414, 53-62.
Merino-de-Miguel, S., Gonzalez-Alonso, F., Huesca, M., Armenteras, D., & Franco, C. (2011). MODIS reflectance and active fire data for burn mapping in Colombia. Earth Interactions, 15(10), 1-17.
Pereira, M. G., Trigo, R. M., da Camara, C. C., Pereira, J. M., & Leite, S. M. (2005). Synoptic patterns associated with large summer forest fires in Portugal. Agricultural and Forest Meteorology, 129(1), 11-25.
Rasilla, D. F., Garcia-Codron, J. C., Carracedo, V., & Diego, C. (2010). Circulation patterns, wildfire risk and wildfire occurrence at continental Spain.Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 35(9), 553-560.
Skinner, W. R., Flannigan, M. D., Stocks, B. J., Martell, D. L., Wotton, B. M., Todd, J. B., ... & Bosch, E. M. (2002). A 500 hPa synoptic wildland fire climatology for large Canadian forest fires, 1959–1996. Theoretical and Applied Climatology, 71(3-4), 157-169.
Trouet, V., Taylor, A. H., Carleton, A. M., & Skinner, C. N. (2009). Interannual variations in fire weather, fire extent, and synoptic-scale circulation patterns in northern California and Oregon. Theoretical and Applied Climatology, 95(3-4), 349-360.
Wastl, C., Schunk, C., Lüpke, M., Cocca, G., Conedera, M., Valese, E., & Menzel, A. (2013). Large-scale weather types, forest fire danger, and wildfire occurrence in the Alps. Agricultural and forest meteorology, 168, 15-25.
Zumbrunnen, T., Pezzatti, G. B., Menendez, P., Bugmann, H., Bürgi, M., & Conedera, M. (2011). Weather and human impacts on forest fires: 100 years of fire history in two climatic regions of Switzerland. Forest Ecology and Management, 261(12), 2188-2199.
CAPTCHA Image