بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مولفه‌های طبیعی با تاکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیزگرگانرود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عبدالحافظ پناهی ¹
• غلامرضا جانباز قبادی ²
• صدرالدین متولی ³
• شهریار خالدی ⁴

¹ اداره کل هواشناسی استان گلستان

² گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور،نور،ایران

³ گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

⁴ استاد گروه علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایران

10.22067/geoeh.2023.84657.1419

چکیده

تغییر در الگوهای استفاده از اراضی،تخریب جنگل‌ها ،سیستم ناکارآمد مدیریت سد‌ها ورودخانه‌ها باعث افزایش درصد آسیب پذیری سیل وسیلاب می‌شود. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی با تأکید بر روش‌های کمی است،در این تحقیق به بررسی وقوع سیلاب تحت شرایط تغییرات اقلیمی و ارزیابی خطرات احتمالی آن وپهنه بندی، ابعاد و پیامدهای زیانبار آن پرداخته خواهد شد همچنین در تحقیق حاضر تغییرات منطقه‌ای سیلاب در حوضه آبخیز گرگانرود با کارگیری اطلاعات ایستگاه‌های سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره ﺁماری 30 ساله(1368 تا 1397) ، کاربری اراضی ،پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع،لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه،فرسایش، خاکشناسی،رواناب، داده‌های شبیه‌سازی شده میانگین بارندگی حاصل از مدل‌ HadCM3 در LARS-WG تحت سناریو SRA1B بین سال های 2011 تا 2045 برﺁورد شده است.نتایج حاصل از این رویکرد نشان داد مداخله انسان در جریان‌های اصلی، پراکندگی شهری و روستایی،ایجاد آب بندان و تخریب مراتع و آسیب به جنگل‌ها از اصلی ترین عواملی است که در ایجاد سیلاب‌های ناگهانی در منطقه موثر بوده است. این رویکرد یکپارچه ، ضرورت ارزیابی و اعتبارسنجی مداوم مدلهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی را در حوضه گرگانرود و جریان‌های زودگذر آشکار کرد. نتایج تحقیق نشان داد که مناطق بسیار خطرناک سیل در نزدیکی شبکه زهکشی یافت شده است. همچنین فاکتورهای تاثیرگذار مهم در معرض خطر سیلاب به ترتیب شامل؛ انباشت جریان، ارتفاع و نفوذ آب خاک (همان وزن)، فاصله از شبکه زهکشی، متوسط باران سالیانه، تراکم زهکشی، کاربری زمین و شیب بوده است

کلیدواژه‌ها

• سیلاب
• شاخص‌های طبیعی
• گرگانرود
• GIS
• SWAT

موضوعات

• تغییر اقلیم

---