پیش‌نگری امواج گرمایی مخاطره‌آمیز در آذربایجان شرقی با مدل‌سازی گزارش ششم تغییر اقلیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید محمد حسینی ¹
• فرحناز خرم آبادی ²

¹ استادیار آب و هواشناسی، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران.

² دانشگاه تبریز

10.22067/geoeh.2022.78997.1284

چکیده

امواج گرمایی ازجمله خطرناک­ترین تهدیدات آب­وهوایی مرتبط با گرم­شدن کره زمین و وردایی اقلیمی هستند که در سال­های اخیر روندی افزایشی داشته­اند. در پژوهش حاضر جهت پیش­نگری تغییرات مکانی شدت امواج گرمایی در استان آذربایجان شرقی از دو پایگاه داده استفاده شده است. پایگاه نخست؛ داده­های روزانه دمای بیشینه در 5 ایستگاه همدید استان شامل تبریز، مراغه، جلفا، اهر و میانه برای بازه­ی زمانی 1981 تا 2021 میلادی به‌عنوان دوره داده­های تاریخی-پایه است. پایگاه دوم؛ برونداد مدل منتخب CanESM تحت سناریوی دوگانه اقتصادی-اجتماعی SSP1 حاصل از گزارش ششم تغییر اقلیم CMIP6 در دوره آینده از سال 2022 تا 2065 میلادی است. درست­سنجی داده­های دوره پایه با دوره آتی با سنجه­های استاندارد انجام شد و با تکنیک رگرسیونی گام‌به‌گام، شدت امواج گرمایی استان مورد تبیین قرار گرفت. نتایج حاکی از این است که در تمام ایستگاه­های موردبررسی، شدت امواج گرمایی تا سال 2065 میلادی افزوده خواهد شد و گستره بزرگی از وسعت استان را در بر خواهد گرفت. به‌طوری‌که در نیم سده آینده، شدت امواج گرمایی در تبریز با 3/1؛ در مراغه با 1؛ در جلفا با 7/0؛ در اهر با 1 و در میانه با 4/1 درجه سانتی­گراد افزایش پیدا می­کند. همچنین با گرم‌تر شدن هوای کره زمین ناشی از اثرگذاری تغییرات اقلیم جهانی، امواج گرمایی کوچک‌تر به هم می­پیوندند و امواج گرمایی شدیدتر، بزرگ‌تر و ماناتری را به وجود خواهند آورد. همچنین نتایج نشان داد با کاهش عرض جغرافیایی در این استان و همجواری با مناطق پست و کم­ارتفاع، بسامد و شدت رخداد امواج گرمایی نیز بیشتر خواهد شد.

چکیده تصویری

کلیدواژه‌ها

• مدل‌سازی
• امواج گرمایی مخاطر‌ه‌آمیز
• گزارش ششم تغییر اقلیم
• آذربایجان شرقی

---