پیش‌نگری امواج گرمایی مخاطره‌آمیز در آذربایجان شرقی با مدل‌سازی گزارش ششم تغییر اقلیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار آب و هواشناسی، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران.

2 دانشگاه تبریز

چکیده

امواج گرمایی ازجمله خطرناک­ترین تهدیدات آب­وهوایی مرتبط با گرم­شدن کره زمین و وردایی اقلیمی هستند که در سال­های اخیر روندی افزایشی داشته­اند. در پژوهش حاضر جهت پیش­نگری تغییرات مکانی شدت امواج گرمایی در استان آذربایجان شرقی از دو پایگاه داده استفاده شده است. پایگاه نخست؛ داده­های روزانه دمای بیشینه در 5 ایستگاه همدید استان شامل تبریز، مراغه، جلفا، اهر و میانه برای بازه­ی زمانی 1981 تا 2021 میلادی به‌عنوان دوره داده­های تاریخی-پایه است. پایگاه دوم؛ برونداد مدل منتخب CanESM تحت سناریوی دوگانه اقتصادی-اجتماعی SSP1 حاصل از گزارش ششم تغییر اقلیم CMIP6 در دوره آینده از سال 2022 تا 2065 میلادی است. درست­سنجی داده­های دوره پایه با دوره آتی با سنجه­های استاندارد انجام شد و با تکنیک رگرسیونی گام‌به‌گام، شدت امواج گرمایی استان مورد تبیین قرار گرفت. نتایج حاکی از این است که در تمام ایستگاه­های موردبررسی، شدت امواج گرمایی تا سال 2065 میلادی افزوده خواهد شد و گستره بزرگی از وسعت استان را در بر خواهد گرفت. به‌طوری‌که در نیم سده آینده، شدت امواج گرمایی در تبریز با 3/1؛ در مراغه با 1؛ در جلفا با 7/0؛ در اهر با 1 و در میانه با 4/1 درجه سانتی­گراد افزایش پیدا می­کند. همچنین با گرم‌تر شدن هوای کره زمین ناشی از اثرگذاری تغییرات اقلیم جهانی، امواج گرمایی کوچک‌تر به هم می­پیوندند و امواج گرمایی شدیدتر، بزرگ‌تر و ماناتری را به وجود خواهند آورد. همچنین نتایج نشان داد با کاهش عرض جغرافیایی در این استان و همجواری با مناطق پست و کم­ارتفاع، بسامد و شدت رخداد امواج گرمایی نیز بیشتر خواهد شد.

چکیده تصویری

پیش‌نگری امواج گرمایی مخاطره‌آمیز در آذربایجان شرقی با مدل‌سازی گزارش ششم تغییر اقلیم

کلیدواژه‌ها


اسمعیل­نژاد، مرتضی؛ خسروی، محمود؛ علیجانی، بهلول؛ مسعودیان، سید ابوالفضل؛ 1392. شناسایی امواج گرمایی ایران، مجله جغرافیا و توسعه. شماره 33. 54-39. 10.22111/GDIJ.2013.1321/ https://doi.org
 اعتمادیان، الهه؛ دوستان، رضا؛ 1396. تحلیل فضایی امواج گرمایی ایران. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. شماره 1، 32-17. http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-2697-fa.html
بهاروندی، نسیبه؛ مجرد، فیروز؛ معصوم­پور، جعفر؛ 1399. شناسایی امواج گرمایی و تحلیل تغییرات زمانی- مکانی آنها در ایران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. شماره 59. 58-39.http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3146-fa.html
جهانبخش، سعید؛ قویدل، فاطمه؛ اشجعی، محمد؛ 1394. شناسایی، طبقه­بندی و تحلیل همدیدی امواج گرمایی به منظور کاهش مخاطرات انسانی در شمال غرب ایران. دانش مخاطرات. شماره 4. 391-377. 10.22059/JHSCI.2015.58265
حدادی، حسین؛ 1388. تحلیل زمانی و مکانی امواج گرما در ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد اقلیم­شناسی در برنامه­ریزی محیطی. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، گروه جغرافیا. دانشگاه تربیت مدرس. https://doi.org/10.22111/GDIJ.2014.1561
دارند، محمد؛ 1393. شناسایی و تحلیل زمانی – مکانی امواج گرمایی ایران زمین. مجله جغرافیا و توسعه. شماره 35، 180-167. https://doi.org/10.22111/GDIJ.2014.1561
صادقی، سلیمان؛ دوستان، رضا؛ صانعی، معصومه؛ 1394. تحلیل فضایی-زمانی امواج گرمایی خراسان رضوی. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 47، 31-19. https://sarzamin.srbiau.ac.ir/article_9633.html
علیزاده، امین؛ 1391. اصول هیدرولوژی کاربردی. انتشارات دانشگاه امام رضا. مشهد: چاپ 34. https://www.gisoom.com/book/11153333
قویدل­رحیمی، یوسف؛ 1390. شناسایی، طبقه­بندی و تحلیل سینوپتیک موج ابرگرم تابستان 1389 در ایران. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره 3. 100-85.https://jargs.hsu.ac.ir/article_161274.html
یزدان­پناه، حجت­الله؛ علیزاده، تیمور؛ 1390. برآورد احتمال وقوع امواج گرمایی با دوره­های تداوم مختلف در استان کرمان به کمک زنجیره مارکف. تحقیقات جغرافیایی. شماره 102. 71-51. https://journals.ui.ac.ir/article_17901.html
 
Astrom D, Forsberg B, Roclov J., 2011. Heat wave impact on morbidity and mortality in the elderly population: A review of recent studies, Maturities, 69: 99–105.
Atilgan A, Yucel A, Oz H, Saltuk B., 2016.  Determination of Heating and Cooling Degree-Days for Broiler Breeding in the Tigris basin, Scientific. 20: 2285-2290.
Auroop R, Gangulya K. S, David J, Marcia B. S, Esther S. P, Nagendra S, John B. D, Lawrence B., 2009. Higher Trends but Larger Uncertainty and Geographic Variability in 21st Century Temperature and Heat Waves, 37: 301-315.
Baldi M, Massimiliano P, Francesco C., 2004. Heat Wave in the Mediterranean Region Analysis and Model Results. Institute of Biometeorology, CNR. ROM. ITALY 10(5). https://ams.confex.com/ams/Annual2005/techprogram/paper_85262.htm
Confalonieri U, Menne B, Akhtar R, Ebi K.L, Hauengue M, Kovats R.S, Revich B, Woodward, A., 2007. Human health. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
Cox R, Martin D, Carsten R, Susanne B., 2015. Simple future weather files for estimating heating and cooling demand, Building and Environment. 83: 104-114.
D, Woodward A., 2003. Climate Change and Human Health, Risks and Responses, World Health Organization, Geneva. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42742
Ding T, Qian W, Yan Z ., 2010. Changes in hot days and heat waves in China during 1961–2007, International Journal of Climatology. 30:1452-1462.
Elizabeth M, Federico C., 2013. Variability and trends of heating degree-days in Argentina, International Journal of Climatology. 33: 2352-2361.
Elizbarashvili M, Chartolani G, Khardziani T. 2018. Variations and trends of heating and cooling degree-days in Georgia for 1961–1990 year period, Annals of Agrarian Science. 16: 152-159. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1512188718300800
Farooq M, Bramley H, Palta J. A, Kadambot H. M. S., 2011. Heat Stress in Wheat during Reproductive and Grain-Filling Phases, Critical Reviews in Plant Sciences, 30: 491–507. https://doi.org/10.1080/07352689.2011.615687
Folland, C.K., T.R. Karl, J.R. Christy, R.A. Clarke, G.V. Gruza, J. Jouzel, M.E. Mann, J. Oerlemans, M.J. Salinger and S.-W. Wang., 2001. Observed Climate Variability and Change. In Climate Change 2001: The Scientific Basis. Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change[Houghton, J.T., Y. Ding, D.J. Griggs, M. Noguer, P.J. van der Linden, X. Dai, K. Maskell, C.A. Johnson (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/WGI_TAR_full_report.pdf
Fricko F, Havlik P, Rogeli J, Klimont Z, Riahi K., 2016. The marker quantification of the Shared Socioeconomic Pathway 2: A middle-of-the-road scenario for the 21st century. Global Environmental Change, 42: 251-267.
Haddow G, Bullock J.A, Haddow K., 2008. Global warming, natural hazards and emergency management: CRC Press.
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)., 2007. Summary for policy maker’s climate change: The physical science basis. Contribution of working group I to the Fourth assessment report. Cambridge University Press, Cambridge, UK.
JenSu H, JeanChen M, YaoLin Ch, ChunLung SH, ChihWu P, ISung T., 2013. Relationship between heat index and mortality of 6 major cities in Taiwan, Science of the Total Environment, 442: 275–281.
Koppe C, Kovats S, Jendritzky G, Menne B., 2004. Heat waves: risks and responses. Health and Global Environmental Change Series, World Health Organization. Regional Office for Europe. https://apps.who.int/iris/handle/10665/107552.
Pusat S, Ekmekci I., 2015. A study on degree-day regions of Turkey, Energy Efficiency. 9: 525-532. https://link.springer.com/article/10.1007/s12053-015-9378-7
Rosa M, Vincenzo B, Federico S, Luca T. A., 2014. Heating and cooling building energy demand evaluation; a simplified model and a modified degree-day’s approach, Theoretical and applied climatology, 96: 180-194.
Sequera P, Rhone O, González J. E, Ghebreegziabher A. T, Bornstein R, Lebassi B., 2011. Impacts of climate changes in the Northern Pacific Coast on related regional scale energy demands. In ASME 2011 5th International Conference on Energy Sustainability. 249-257. https://asmedigitalcollection.asme.org/ES/proceedings-abstract/ES2011/54686/249/354538
Twardosz R, Ursezula K. C., 2013. Exceptionally Hot Summers in Central and Eastern Europe (1951–2010). Theron. Appl. Climatol, 112: 234-250.
Wolf T, McGregor G., 2013. The development of a heat wave vulnerability index for London, United Kingdom. Weather and Climate Extremes, 1: 59-68.
Zampieri M, Russo S, Di Sabatino S, Michetti M, Scoccimarro E, Gualdi S., 2016. Global Assessment of Heat Wave Magnitudes from 1901 to 2010 and Implications for the River Discharge of the Alps, Science of the Total Environment, 571: 1330-1339. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969716314516
CAPTCHA Image