بررسی سازوکار زمین‌لرزه‌ها در گستره ‌لرزه‌ای پیرامون شهرهای تهران، مشهد و تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجید نعمتی ¹
• فاطمه نقدی ²

¹ بخش زمین‌شناسی دانشکده علوم و مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

² دانشجوی بخش زمین‌شناسی دانشکده علوم و مرکز پژوهشی زلزله دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

10.22067/geoeh.2022.77045.1241

چکیده

در این پژوهش داده‌های مورد نیاز برای حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها از هم‌آمیخت داده‌های شکل موج موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گردآوری شده‌اند. پس از ویرایش داده‌ها و پیش از داده‌پردازی از روش قطبش‌های نخستین موج P رسیده به ایستگاه‌های لرزه‌نگاری باند پهن، بلند دوره و هم‌چنین کوتاه دوره برای حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها بهره گرفته شد. خطای کانون‌یابی این زمین‌لرزه‌ها نزدیک به 5 کیلومتر بوده و بیشینه چرخش صفحه‌های گرهی در سازوکارها 5 درجه درنظر گرفته شد. این سازوکارها با کم‌ترین خطا در شمار قطبش‌ها برای سازوکارهای زمین‌لرزه‌های پیرامون شهرهای پرجمعیت و مهم تهران، مشهد و تبریز پردازش شده‌اند. برپایه حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها در این پژوهش، گسل‌های مشا، شمال تهران، ایپک، پیشوا و ایوانکی، به‌ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ‌بر با مولفه کوچک نرمال، معکوس، راستالغز چپ‌بر، راستالغز راست‌بر با مولفه کوچک معکوس و سازوکار چیره معکوس می‌باشند. این پژوهش نشان داد که گسل‌های پیرامون مشهد مانند باهلر و اشک‌آباد، به‌ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ‌بر با مولفه کوچک معکوس و معکوس می‌باشند. سازوکار چیره پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه 2017‌ فریمان که به‌گمان در راستا و دنباله گسل فریمان روی داده‌اند، نیز معکوس با مولفه راستالغز راست‌بر می‌باشند. هم‌چنین، سازوکارهای حل‌شده زمین‌لرزه‌های پیرامون شهر تاریخی تبریز نشان می‌دهد که زمین‌لرزه‌هایی با سازوکار چیره راستالغز راست‌بر و معکوس به گسل شمال تبریز وابسته هستند. دیگر زمین‌لرزه‌‌ها که پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه‌های دوگانه 2012 اهر- ورزقان می‌باشند، نیز دارای راستالغز راست‌بر و مولفه معکوس هستند. زمین‌لرزه‌های 2012 اهر- ورزقان نیز دارای سازوکار راستالغز راست‌بر خالص هستند.

کلیدواژه‌ها

• سازوکار
• زمین‌لرزه
• قطبش
• گسل و ایران

---