ارزیابی تاثیر تغییرات کاربری اراضی روی فرسایش و رسوب با استفاده از سنجش از دور و GIS (مطالعه موردی: حوضه کال‌آجی استان گلستان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صالح آرخی
• سمیه سلمانی
• سمیه عمادالدین

دانشگاه گلستان

10.22067/geoeh.2022.74281.1145

چکیده

نقشه کاربری اراضی با استفاده از روش حداکثر احتمال تهیه شد. برای ارزیابی صحت نتایج، از داده‌های آموزشی استفاده شد. سپس مهمترین روش‌های ارزیابی صحت، شامل دقت کل و ضریب کاپای طبقه‌بندی استخراج شد که برای سالهای 1366، 1389 و 1398 به ترتیب، برای دقت کل 95، 98 و 95 و ضریب کاپا 93/0، 96/0 و 93/0 درصد بود. نقشه‌های پهنه‌بندی شدت فرسایش و رسوب با استفاده از نقشه‌های کاربری اراضی حاصل، و عواملی شامل شیب، لیتولوژی، خاک و بارش با استفاده از روش EPM انجام شد. نتایج نشان داد که یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در حوضه آبخیز کال‌آجی از بین رفتن پوشش گیاهی مرتعی و تبدیل آن به اراضی کشاورزی می‌باشد. با توجه به فرضیه مطرح‌شده، نقش تغییرات کاربری اراضی گیاهی در میزان و افزایش فرسایش و رسوب به‌صورت معناداری مشخص گردید، یعنی با تغییر کاربری به طبع فرسایش و رسوب نیز افزایش ‌یافته است. علل افزایش مقدار رسوب در منطقه کال‌آجی توسعه سطوح کاربری اراضی کشاورزی و کاهش سطوح مرتعی در بین سال‌های 1366 تا 1398 به میزان 83/16 درصد نسبت به سال 1366 می‌باشد. این تغییرات نقش مهم مراتع و پوشش گیاهی حوضه آبخیز کال‌آجی کاسته و موجب افزایش میزان رسوب خروجی زیرحوضه‌ها گردیده است. بر اساس نتایج به‌ دست‌آمده مجموع مقادیر رسوب ویژه مربوط به بازه زمانی 1366 (4353 مترمکعب) بوده که این میزان در سال 1398 به 5164 مترمکعب افزایش داشته است که نشان از تغییرات کاربری اراضی رخ ‌داده در حوضه است.

کلیدواژه‌ها

• فرسایش و رسوب
• پوشش‌گیاهی/کاربری اراضی
• EPM
• GIS
• کال‌آجی

---