تعیین آستانه دمایی موج گرما طی دوره گرم سال بر اساس شاخص‌های جهانی در مناطق مختلف کشور

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 شهید بهشتی

چکیده

موج گرما عموماً به عنوان یک دوره­ای از روزهای متوالی با دماهای بالای غیر عادی تعریف می­شوند که به دلیل متأثر کردن بخش‌های مختلف طبیعی و انسانی از قبیل سلامت، بهداشت، منابع آب و کشاورزی به یک نوع مخاطره رایج در جهان تبدیل شده­ است. شناسایی این‌گونه اثرات نیازمند شناخت موج گرما و تعیین آستانه­های آن می­باشد. لذا، در این پژوهش سعی می­گردد به تعیین آستانه دمایی موج گرما در مناطق مختلف کشور در دوره گرم سال پرداخته شود. بدین منظور آمار دمای حداکثر روزانه 90 ایستگاه سینوپتیک طی دوره آماری 2015- 1986 از ماه‌های آوریل تا سپتامبر از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. سپس بعد از پردازش اولیه داده­های خام، به تعیین آستانه دمایی موج گرما طی دوره گرم سال، بر اساس 3 شاخص­ جهانی (صدک 95، بالدی، سازمان هواشناسی جهانی(WMO) برای ایستگاه­های مورد مطالعه پرداخته شد. سپس در محیط ArcGIS با استفاده از روش ترکیبی IDW و رگرسیون با در نظر گرفتن عرض جغرافیایی و ارتفاع (به عنوان 2 عامل مهم و تأثیرگذار در مقدار آستانه دمایی موج گرما)، آستانه دمایی برای کل کشور درونیابی گردید. نتایج نشان داد که مقادیر آستانه دمایی در زمان­ها و مکان­های مختلف کشور در دوره گرم سال یکسان نیست و از رنج متفاوتی برخوردار است. به‌طوری‌که که آستانه دمایی در ماه آوریل بین 40 – 15، در ماه می بین 46 – 21، در ماه ژوئن بین 50 – 25، در ماه جولای بین 49 -29، در ماه آگوست بین 52- 32 و در ماه سپتامبر بین 47 -27 درجه سلسیوس متغیر می­باشد. در ماه‌های آوریل، می و سپتامبر، این آستانه از تفاوت مکانی بیشتر و در ماه‌های ژوئن و جولای و آگوست تقریباً از یکنواختی نسبی برخوردار است که علت آن را می‌توان وجود پرفشار جنب حاره­ای آزور دانست که تمام ایران را تا جنوب کوه‌های البرز تحت استیلای خود در می‌آورد و از جهتی وجود این پدیده باعث می­شود که نقش عوامل محلی مانند ارتفاعات، عرض جغرافیایی در مقدار آستانه دمایی در این ماه‌ها چندان محسوس نباشد و آستانه دمایی از یکپارچگی نسبی برخوردار باشد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که بالاترین آستانه دمایی موج گرما در دوره گرم سال مربوط به استان خوزستان و کمترین آستانه مربوط به قسمت‌های از نوار شمالی و شمال غرب کشور می‌باشد. نتایج این تحقیق دلالت بر این حقیقت علمی دارد که جهت به دست آوردن آستانه­ دمایی دقیق برای مناطق مختلف کشور باید از شاخص‌های مختلف استفاده کرد؛ زیرا این شاخص­ها مکمل همدیگر هستند و تنها با استفاده از یک شاخص نمی‌توان به نتایج دقیقی در این زمینه دست یافت.

کلیدواژه‌ها


اسماعیل نژاد، مرتضی؛ 1392. شناسایی رفتار مکانی امواج گرمایی سیستان و بلوچستان با برنامه Hot Spot در محیط GIS. نخستین کنفرانس ملی آب‌وهواشناسی ایران، 7-1.
اسمعیل نژاد، مرتضی؛ خسروی، محمود؛ علیجانی، بهلول؛ مسعودیان، سیدابوالفضل؛ 1392. شناسایی امواج گرمایی ایران. جغرافیا و توسعه، شماره 33، 54-39.
امیدوار، کمال؛1391. آب‌وهواشناسی دینامیک. انتشارات دانشگاه یزد، 394 -1.
امیری، مقصود؛ کرمی، شایان؛ 1391. آموزش کنترل کیفیت و تحلیل آماری همراه باMinitab 16 . 532-1.
برنا، رضا؛ هاشمیان، حسین؛ 1393. شناسایی و تحلیل امواج گرمایی تابستان 1391استان خوزستان. اولین همایش ملی( بهداشت محیط، سلامت و محیط‌زیست پایدار)، 11-1.
سپهوند، راضیه؛ 1393. تحلیل آماری و سینوپتیک امواج گرمایی فرین غرب ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما: یوسف قویدل، آب‌وهواشناسی، دانشگاه مدرس.
علیجانی، بهلول؛ 1391. آب‌وهوای ایران. انتشارات پیام نور، 221-1.
غیور، حسنعلی؛ مسعودیان، ابوالفضل؛ 1376. بزرگی، گستره و فراوانی خشکسالی‌ها در ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 45، 39-29.
مسعودیان، ابوالفضل؛ 1392. آب‌وهوای ایران. انتشارات شریعه توس. 264- 1.
منتظری، مجید؛ ابوالفضل، مسعودیان؛ 1389. شناسایی الگوهای فرارفت دمایی ایران در سال‌های سرد. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی. شماره 74. 94-79.
Anderson, B,G., & Bell, M.L., 2009. Weather-Related Mortality: how heat, cold, and heat wave affect mortality in the United States. Epidemiology. 20(2),205-213. doi:10.1097/EDE.0b013e318190ee08.
Changnon, S. A., 1998. Evalution of weather catastrophe data for use in climate change investigation. Climatic Change 38,435 -445
Chen, K., Bi ,J., Chen, J., Chen, X., Huang, L., & Zhou, L., 2015.Influence of heat wave definitions to the added effect of heat waves on daily mortality in Nanjing .China, Science of the Total Environment.507,18-25.
Croitoru, A.E., Piticar, A., Ciupertea, F,A., & Rosca,C,F., 2016.Changes in heat wave indices in Romania over the period 1961 -2015. Global and Planetary Change, doi: 10.1016/j.gloplacha.2016.08.016.
Debono, P., Peduzzi, S., & Kluser, G., 2004. Impacts of Summer 2003 Heat Wave in Europe. United Nations Environment Programme, 5 .http://archive-ouverte.unige.ch/unige:32255.
Dong, W., Zeng, Q., Ma, Y., Li, G., & Pan, X., 2016. Impact of Heat Wave Definitions on the Added Effect of Heat Waves on Cardiovascular Mortality in Beijing, China. International Journal of Environmental Research and Public Health,13(9),1- 11.
Glickman, T.S., 2000. Glossary of Meteorology, Boston, American Meteorological Society. ISBN 1-878220-49-7.
Hartman, D.L., Klein Tank, A.M.G., Rusicucci, M., Alexander, L.V., Broenniman, B., & Charabi,Y., 2013. Observations: atmosphere and surface. 159–254.
Jinghong, G., Yunzong, S.,Qiyong, L., Maigeng, Z., Yaogui,L., & Liping, L., 2015. Impact of extreme high temperature on mortality and regional level definition of heat wave: A multi-city study in China. Science of the Total Environment,505,535-544.
Kalkstein, L., Greene, J., Mills, D., & Perrin, A., 2008. Analog European heat waves for U.S. Ann. Assoc. Am. Georg, 79, 2055-2073.
Keggenhoff, I., Elizbarashvili, M., & King, L., 2015. Heat wave events over Georgia since1961.Climatology,Changes and Severity,Climate, 3, 308-328. DOI:10.3390/cli3020308.
Kent, S., McClure, L., Zaitchik, B., Smith, T., & Gohlke, J., 2014. Heat wave and health outcomes in Alabama(USA): the importance of heat wave definition. Environ Health Perspect,122,151-158.
Liu, G., Zhang, L., He, B., Jin, X., Zhang, Q., Razafindrabe, B., & You, H., 2015.Temporal changes in extreme high temperature, heat waves and relevant disasters in Nanjing metropolitan region, China. Natural Hazards, 76, 1415-1430. DOI 10.1007/s11069-014-1556-y.
Nairn, J., & Fawcett, R., 2013. Defining heatwaves: heatwave defined as a heat-impact event servicing all community and business sectors in Australia. Technical Report, No. 60, The Centre for Australian Weather and Climate Research, Melbourne, Australia. ISBN: 9781922173126 (Electronic Resource),1-84.
Pu,X., Wang, T,J., Huang, x., Melas, D., Zanis, P., Papanastasiou, D,K., & Poupkou, A., 2017 .Enhanced surface ozone during the heat wave of 2013 in Yangtze River Delta region. China,Science of the Total Environment,1-10.
Rusticucci, M., Kyselý, Almeira, G., & Lhotka, O., 2015. Long-term variability of heat waves in Argentina and recurrence probability of the severe 2008 heat wave in Buenos Aires. Theoretical and Applied Climatology, DOI: 10.1007/s00704-015-1445-7.
Smith T, T., Zaitchik, B,F., & Gohlke, J,M., 2013. Heat waves in the United States: de fi nitions. patterns and trends, Clim Change ,118,811–825.
Tong, S., Ren, C., & Becker, N., 2010. Excess deaths during the 2004 heatwave in Brisbane, Australia. International Journal of Biometeorology, 54, 393-400.
Unal, Y.S., Tan, E., & Mentes, S.S., 2013. Summer heat waves over western Turkey between 1965 and 2006. Theoretical and Applied Climatology,112, 339-350 DOI: 10.1007/s00704-012-0704-0.
Varfi, M.S., Karacostas, T.S., Makrogiannis, T.J., & Flocas, A.A., 2009. Characteristics of the extreme warm and cold days over Greece. Advances in Geosciences, 20, 45 -50.
CAPTCHA Image