ارزیابی توان لرزه خیزی گسل هرات در غرب افغانستان بر پایه فراسنج های لرزه زمین ساختی و نرخ گشتاور لرزه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امین محمدی ¹
• سعید زارعی ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه ژئوفیزیک، دانشکده علوم و فناوری نانو و زیستی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

² استادیار، گروه ژئوفیزیک، دانشکده علوم و فناوری نانو و زیستی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران

10.22067/geoeh.2024.88810.1500

چکیده

سیستم گسلی هرات غربی یکی از پهنه‌های فعال لرزه‌زمین‌ساختی افغانستان می‌باشد که در سال ۲۰۲۳ چهار زمین‌لرزه با Mw>۶ را تجربه نموده است. نظر به اهمیت این منطقه و رخداد لرزه‌ای متوالی، در این پژوهش پویایی لرزه‌زمین‌ساختی منطقه بر اساس فراسنج‌های لرزه‌خیزی و تحلیل فرکتالی مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، تغییرات نرخ لرزه‌خیزی منطقه بر پایه تغییرات فراسنج لرزه‌خیزی (b-value) و بعد فرکتال شکستگی و لرزه‌خیزی (D-value) با استفاده از داده‌های لرزه‌ای موجود بررسی و تحلیل شده است. در یک تقسیم بندی منطقه مورد مطالعه به ۹ پهنه اولیه تقسیم شده و در هر پهنه فراسنج‌های لازم محاسبه شده است. بزرگترین ابعاد فرکتالی گسل محاسبه شده مربوط به پهنه‌های جنوب شرقی، مرکزی و شمال غربی است و بیشترین مقدار بعد فرکتالی لرزه‌خیزی مربوط به مناطق مرکزی و شمال غربی می‌باشد. مقادیر محاسبه ‌شده برای پارامتر b در مرکز محدوده مطالعاتی و منطبق بر گسل هرات نشان‌دهنده افزایش تنش در این ناحیه بوده که ممکن است هشداری برای وقوع یک زمین‌لرزه بزرگ در آینده باشد. نرخ گشتاور لرزه ای نشان دهنده نرخ تغییر در انرژی سطح زمین است که به تغییرات لرزه ای تبدیل می شود. مقدار نرخ گشتاور لرزه‌ای برای کل منطقه مطالعاتی ۱/۱۸×〖۱۰〗^۱۸ Nm〖yr〗^(-۱) برآورد شده است. با توجه به مجموع تحلیل‌های فرکتالی و محاسبه گشتاورهای لرزه‌ای منطقه، مناطق زنده‌جان، انجیل، غوریان و کوشان می‌توانند به عنوان کاندیدای زلزله‌های بعدی معرفی شوند. مقایسه نتایج به‌دست‌آمده این دیدگاه را تقویت می‌کند که غرب افغانستان به عنوان پهنه‌ای دگرشکلی در حال تکامل، مستعد رخدادهای لرزه‌ای بیشتری است.

کلیدواژه‌ها

• گسل هرات
• فرکتال
• لرزه زمین ساخت
• گشتاور لرزه ای
• افغانستان

موضوعات

• مدیریت مخاطرات

---