ارزیابی اثرات محیط زیستی شبکه آبیاری و زهکشی کانال اصلی شهرستان خدا آفرین (استان آذربایجان شرقی و اردبیل)

خدائی, علی; زندی, رحمان

doi:10.22067/geoeh.2024.86908.1467

ارزیابی اثرات محیط زیستی شبکه آبیاری و زهکشی کانال اصلی شهرستان خدا آفرین (استان آذربایجان شرقی و اردبیل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد، گروه علوم و مهندسی محیط‌زیست، دانشکدة جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

² دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22067/geoeh.2024.86908.1467

چکیده

طرح‌های توسعه با اثرات مثبت خود همواره دارای تأثیرات منفی مستقیم و غیرمستقیم بالقوه بر محیط‌زیست انسانی و طبیعی هستند و چنانچه از پیش برای اثرات منفی چاره‌اندیشی نشود و از لحاظ اثرات مثبت تقویت نشود، نتایج و عواقب نامطلوبی در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی اثرات محیط زیستی شبکه آبیاری و زهکشی پایاب سد خدا آفرین در استان آذربایجان شرقی و اردبیل در شهرستان خدا آفرین و پارس‌آباد است. به‌منظور بررسی پارامترهای محیط‌زیستی، از سه محیط فیزیکی- آلودگی، اکولوژیکی- بیولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی استفاده شد. سپس با استفاده از روش ماتریس آیکولد، اثر هریک از ریز فعالیت‌های طرح بر عوامل زیست‌محیطی منطقه مطالعاتی، در فاز بهره‌برداری به تفکیک سه محیط‌ مذکور سنجیده شد. یافته ها نشان داد اجرای طرح بر عدم اجرای آن ارجحیت دارد؛ به این صورت که مجموع پیامدهای ناشی از اجرای طرح بر محیط‌زیست پیرامون مثبت 274 امتیاز هست. در میان پیامدهای اجرای طرح محیط اجتماعی - اقتصادی و فرهنگی دارای بیشترین آثار مثبت 186 امتیاز، محیط فیزیکی و آلودگی با مثبت 46 امتیاز و محیط اکولوژیکی و بیولوژیکی با مثبت 42 امتیاز به خود اختصاص داده است. با توجه به یافته‌های به دست آمده، اجرای طرح شبکه آبیاری و زهکشی کانال اصلی خدا آفرین با رعایت استانداردها توجیه‌پذیر است. در راستای کاهش اثرات منفی وارد بر محیط‌های سه‌گانه پیشنهاد می‌گردد در زمان بهره‌برداری پروژه، نظارت مستمر و پایدار و رعایت اصول صحیح آبیاری در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مخاطرات زیستی

مراجع

Anokhin A, & Izrael Y. A. (2001). Monitoring and Assessment of the Environment in the Lake Baikal Region. Aquatic Ecosystem Health & Management, 3(2), 199-201. https://doi.org/10.1016/S1463-4988(00)00020-8
Ataei, P., Yagoubi Farani, A., & Iazidi, A. (2018). Evaluation of the Environmental Components of the Construction of Irrigation and Drainage Network in the Direction of Rural Development (Case Study: Irrigation and Drainage Network of Band Fayzabad Fars Province). Journal of Natural Environment, 70(1), 113-137. https://doi.org /10.22059/jne.201127878.953
Dong, S., Lassoie, J., Shrestha, K.K, Yan, Z., Sharma, E., & Pariya, D. (2009). Institutional Development for Sustainable Rangeland Resource and Ecosystem Management in Mountainous Areas of Northern Nepal. Journal of Environmental Management, 90(2), 994-1003. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2008.03.005
Emami, K., Pour Mehr, B., & Kabiri Jahanabadi, A. (2009). Solving the Geotechnical Problems of the Main Khodaafrin Water Transfer Channel Using Value Engineering, the Second National Seminar on Geotechnical Problems of Irrigation and Drainage Networks, Karaj. (In Persian)
Ghanian, M., Taghipour, M., Abdshahi, A., & Forozani, M. (2023). Evaluation of the Environmental Effects of Implementing the Land Reclamation Plan in Khuzestan Province; The Studied Irrigation and Drainage Network of Mianab Shushtar, Scientific Journal of Geography and Planning, 27(84), 95-109. https://doi.org/10.22034/gp.2023.14887
Gilbuena, J.R, Kawamura, A., Medina, R., Amaguchi, H., Nakagawa, N., & Du Bui, (2013). Environmental Impact Assessment of Structural Flood Mitigation Measures by a Rapid Impact Assessment matrix (RIAM) Technique: A Case Study in Metro Manila, Philippines. Science of the Total Environment, 456, 137-147. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2013.03.063
Karimi, S., Salehi Moayed, M., & Jafari, H. (2009). A New Method of Utilizing Water Resources in Dry Land Watersheds(Case Study: Marvast Dam-Iran). Journal of Environmental Studies, 34(47), 87-98. (In Persian). https://dorl.net/dor/20.1001.1.10258620.1387.34.47.11.8
Karimi, S., & Salehi, S. (2015). Investigating the Development of Khodafarin Dam, the Advantages and hSolutions of the Sustainable Development of Khodafarin Dam in Mughan Region, A Case Study: Khodafarin Dam from East Azarbaijan Province to Parsabad of Mughan, the First Conference of Arts and Crafts in Civil Construction, Architecture and Urban Planning, Tabriz, (In Persian) https://civilica .com/doc/607176.
Karlson, M., Mörtberg, U., & Balfors, B. (2014). Road Ecology in Environmental Impact Assessment. Environmental Impact Assessment Review, 48, 10-19. https://doi.org/10.1016/j.eiar.2014.04.002
Khodabakhshi, B., & Jafari, H. (2011). Application of Fuzzy ELECTRE TRI Method for Determination of Environmental Impact Significance of Water Resource Development Projects (the Case of Ardebil Dam, Drainage and Irrigation Network Project). Environmental Researches, 1(2), 31-42. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20089597.1389.1.2.4.5
Komasi, M., & Beiranvand, B. (2019). Environmental Impact Assessment of the Eyvashan Dam Using the Leopold Modified Matrix and Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM). Iranian Journal of Research in Environmental Health. Summer, 5 (2), 133-143. https://doi.org/10.22038/jreh.2019.40232.1302
Momayez, , & Qassemi, S.A. (2019). Environmental Impact Assessment (EIA) of South Pars Special Zone (ASSALOOYEH) in Creating a Stable Environment Using the Leopold Matrix. International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies, 10(2), 211-223. https://doi.org/10.14456/ITJEMAST.2019.21
Mondal, M.K, & Dasgupta, B.V. (2010). EIA of Municipal Solid Waste Disposal Site in Varanasi Using RIAM Analysis. Resources, Conservation and Recycling, 54(9), 541-546. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2009.10.011
Mousavi, S.H, Sheikh Goudarzi, M., & Kaviani, A. (2012). A Comparison of Modified Leopold Matrix and ICOLD Matrix in the Environmental Impact Assessment of Koor (Nahang) Dam in the Sistan and Baluchistan Province. Journal of Environmental Management and Planning, 2(4), 15-25. (In Persian) https://www.magiran.com/p1147937
Richmond, L., Kotowicz, D., & Hospital, J. (2015). Monitoring Socio Economic Impacts of Hawai ‘i's 2010 Bigeye Tuna Closure: Complexities of Local Management in a Global Fishery. Ocean and Coastal Management, 106, 87-96. https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2015.01.015
Richter, B.D, Postel, S., Revenga, C., Scudder, T., Lehner, B., Churchill, A., & Chow, M. (2010). Lost in Development's Shadow: The Downstream Human Consequences of Dams. Water Alternatives, 3(2), 14-42. https://www.water-alternatives.org/index.php/alldoc/articles/vol3/v3issue2/80-a3-2-3/file
Sarbazi, M., Akbari, M. (2019). Evaluation of the Environmental Effects of Dam Construction Using the ICOLD Method. Case study: Golbo Dam, the 4th International Congress of Agricultural Development, Natural Resources, Environment and Tourism of Iran. https://www.iraneiap.ir/article_106935.html
Thomas, T.T, Sony, D, Kuruvila, E.C, Lake, P., Thomas, T., Sony, T., Dinil, C., & Kuruvila, E.C. (2017). Rapid Environmental Impact Assessment of Eco-tourism in Pookote Lake, Wayanad. International Research Journal of Engineering and Technology, 14(4), 3149–3154. https://mail.irjet.net/archives/V4/i4/IRJET-V4I4755.pdf
Vanclay, F. (2017). Principles to Gain a Social Licence to Operate for Green Initiatives and Biodiversity Projects. Current Opinion in Environmental Sustainability, 29, 48-56.‏ https://doi.org/10.1016/j.cosust.2017.11.003
Water Power Consulting Engineers (2014). Project of the main and sub-irrigation and drainage network of the main Khodaafrin canal, second stage studies. [In Persian] https://tavanab.com
Zoratipour, , Hooshmand, A., & Cheraghi, M. )2022(. Environmental Impact Assessment of Irrigation and Drainage Network Using the Conventional and Modified ICOLD Matrix Methods. Environment and Water Engineering, 8(2), 317-332. https://doi.org/10.22034/jewe.2021.299672.1611