تبیین تاب‌آوری اقتصادی روستاهای گردشگرپذیر در برابر بیماری کووید-19 (موردمطالعه: روستاهای شهرستان رشت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شیوا گنجیان ¹
• نصرالله مولائی هشجین ²
• آتوسا بیگدلی ³

¹ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنا‌مه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

² استاد گروه جغرافیا،واحد رشت ،دانشگاه آزاد اسلامی،رشت،ایران

³ استادیار گروه جغرافیا ،واحد رشت ،دانشگاه آزاد اسلامی ،رشت،ایران

10.22067/geoeh.2023.83023.1385

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تبیین تاب­ آوری اقتصادی روستاهای گردشگرپذیر شهرستان رشت در برابر بیماری کووید 19، پرداخته شده است. تحقیق حاضر بر حسب هدف، کاربردی و شیوه مطالعه بر حسب روش و ماهیت تحقیق توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش‌های کتابخانه‌ای، اسنادی، روش مشاهده مستقیم و روش‌های میدانی استفاده شده است و به‌منظور تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات از نرم ­افزار SPSS، GIS و مدل­ های فازی ممدانی و دیمتل استفاده شده است. برآیند تحلیل اطلاعات نشان داد، میزان تاب ­آوری اقتصادی روستاهای گردشگرپذیر در شهرستان رشت در برابر بیماری کرونا بسیار کم است و بر اساس نتایج مدل دیتمل، شاخص­ های (انعطاف ­پذیری شغلی و فعالیتی، برخورداری از حمایت اقتصادی و مالی، داشتن توانمندی اقتصادی و مالی، انعطاف ­پذیری در برابر شوک­ ها و درنهایت نوآوری و خلاقیت اقتصادی) در نیمه مثبت نمودار عوامل علی قرار گرفته ­اند که نشان از تأثیرگذاری بالای این شاخص ­ها است و شاخص ­های (انعطاف­ پذیری روانی، چاره ­جویی، آسیب­ پذیری اقتصادی کم،  قابلیت تطبیق و سازگاری، مدیریت مالی) در نیمه منفی نمودار عوامل معلول قرار گرفته ­اند که نشان از تأثیرپذیری بالای این شاخص ­ها دارد. بر این اساس، از بین شاخص­ های علت به ترتیب: نوآوری و خلاقیت اقتصادی، برخورداری از حمایت اقتصادی و مالی، داشتن توانمندی اقتصادی و مالی، انعطاف­ پذیری شغلی و فعالیتی، برخورداری از حمایت اقتصادی و مالی، بیشترین و کمترین میزان تأثیرگذاری را بر ماندگاری افراد در شغل بخش گردشگری را به خود اختصاص داده ­اند. در ادامه نیز نتایج تحلیل فضایی روستاهای شهرستان رشت بر اساس میزان تاب­ آوری اقتصادی در برابر کرونا نشان داد، بیش از نیمی از روستاهای موردمطالعه، میزان تاب­ آوری اقتصادی ­شان در برابر کرونا در حد (کم و بسیار کم) است.

کلیدواژه‌ها

• تاب‌آوری اقتصادی
• گردشگری روستایی
• کووید-۱۹
• تحلیل فضایی
• مدل های فازی
• شهرستان رشت

موضوعات

• مخاطرات انسانی

---

©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)

مراجع

• Azizi, K., Hosseinpour, M., & Jamshidi, M. J. (2022). A Model for Revitalizing Small and Medium-sized Rural Businesses have been Seen in the covid-19 Crisis (Case Study: Rural Businesses of kermanshah Province). Journal of Studies in Entrepreneurship and Sustainable Agricultural Development, 9(2), 59-78. [In Persian] https://doi.org/10.22069/jead.2022.19757.1553
• Alexander, D. E. (2013). Resilience and Disaster Risk Reduction: An Etymological Journey. Natural Hazards and Earth System Science, 13(11), 2707-2716. https://doi.org/10.5194/nhess-13-2707-2013
• Bahmani, A., & Nazoktabar, H. (2021). Investigating the Impact of Livelihood Capital on Improving Rural Resilience in Coronavirus Epidemic, Explaining the Mediating Role of Social Well-being. Emergency Management, 10(Corona Special List), 115-124. [In Persian] https://www.joem.ir/article_246947.html?lang=en

• Bakar, N.A., & Rosbi, S. (2020). Effect of Coronavirus Disease (COVID-19) to Tourism Industry. International Journal of Advanced Engineering Research and Science, 7(4). https://doi.org/22161/ijaers.74.23
• Barthel S, Isendahl C. (2013). Urban gardens, agriculture, and water management: Sources of resilience for long-term food security in cities. Ecological Economics, 86, 224-234. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2012.06.018
• Baumgartner , Strunz S. (2014). The Economic Insurance Value of Ecosystem Resilience, Ecological Economics, 101, 21-32. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2014.02.012
• Blackman, D., Nakanishi, H., Benson, A.M. (2017). Disaster Resilience as a Complex Problem: Why Linearity is not Applicable for Long-term Recovery. Technological Forecasting and Social Change, 121, 89-98. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2016.09.018
• Buckle, P., Marsh, G., & Smale, S. (2001). Assessing Resilience and Vulnerability: Principles, Strategies and Actions. Australia: Victorian Government Publishing. https://books.google.com/books/about/Assessing_Resilience_Vulnerability.html?id=AZ70GwAACAAJ
• Christopherson S., Michie, J., Tyler P. )2010(. Regional Resilience: Theoretical and Empirical Perspectives. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society, 3(1), 3–10. https://doi.org/10.1093/cjres/rsq004.
• Costin, L. )2014(. Impact of the National Economy Restructuring on the Rural Development. In: Agrarian Economy and Rural Development – Realities and Perspectives for Romania (Vol. 5, pp. 13 -19). https://ideas.repec.org/p/pra/mprapa/61624.html
• Dadvarkhani, F., & Mousavi, S. (2022). The Analysis of the effect of COVID19 on the Rural economy. Human Geography Research, 54(1), 391-413. [In Persian] https:// doi.org/10.22059/jhgr.2022.336178.1008431

• Davidson, D.J. (2010). The Applicability of the Concept of Resilience to Social Systems: Some Sources of Optimism and Nagging Doubts. Society and Natural Resources, 23(12), 1135– 1149. https://doi.org/10.1080/08941921003652940
• Günay, F., Bayraktaroğlu, E., & Özkul, K. (2020). Assessing the short-term impacts of COVID-19 pandemic on foreign visitor’s demand for Turkey: A scenario analysis. Journal of Ekonomi, 2(2), 80-85. https://dergipark.org.tr/en/pub/ekonomi/issue/53627/726036
• Haque, T.H., & Haque, M.O. (2018). The Swine Flu and its Impacts on Tourism in Brunei. Journal of Hospitality and Tourism Management, 36, 92–101. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2016.12.003
• Holling, C.S. (1973). Resilience and Stability of Ecological Systems. Annual Review of Ecological Systems, 4, 1-23. https://doi.org/10.1146/annurev.es.04.110173.000245.
• Lew, Alan A. 2014. Scale, Change and Resilience in Community Tourism Planning, Tourism Geographies, Vol. 16, Isse. 1, pp.14-22. https://doi.org/10.1080/14616688.2013.864325
• Lomboy, C.G., Belinario, F., Pomeroy, R., Pedrajas, J., Sanchez Tirona, R., Box, S., Domondon, P.R., Kristine-Balbido, R. (2019). Building Household Economic Resilience to Secure a Future for Near Shore Fishers in the Philippines, Marine Policy, 99, 334 -342. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2018.11.013
• Lusk, J., & Anderson, J.D. (2020). Economic Impacts of COVID-19 on Food and Agricultural Markets & Consumer Behavior During the Pandemic. CAST Comment.
• Maler, K.G. (2008). Sustainable Development and Resilience in Ecosystems. Environmental and Resource Economics, 39, 17-24. https://doi.org/10.1007/s10640-007-9175-7
• Morkūnas, Volkov, A., & Pazienza, P. (2018). How Resistant is the Agricultural Sector? Economic Resilience Exploited. Economics and Sociology, 11(3), 321-332. https://doi.org/10.14254/2071-789X.2018/11-3/19
• Ngoc Ngo, Chirstine. (2022). Foundations of Rural Resiliency: America during the COVID-19 Pandemic. Journal of Rural Studies Volume 96, December 2022, Pages 305-315.
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36320222/
• Norris, F.H., Stevens, S.P. Pfefferbaum, B., Wyche, K.F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community Resilience as a Metaphor, Theory, Set of Capacities, and Strategy for Disaster Readiness. American Journal of Community Psychology, 41, 127-150. https://doi.org/10.1007/s10464-007-9156-6
• Pasban (2004). The Effect of Oil Price Fluctuations on the Production of Iran's Agricultural Sector (Dutch disease). Quarterly Journal of Economic Research. 12, 117- 136.
• Pasban (2004). Economic Resilience to Natural and Man-made Disasters: Multidisciplinary Origins and Contextual Dimensions. Environmental Hazards, 7(4), 383-398. https://doi.org/10.1016/j.envhaz.2007.10.001
• Rose (2007). Economic Resilience to Natural and Man-made Disasters: Multidisciplinary Origins and Contextual Dimensions. Environmental Hazards, 7(4), 383-398. https://doi.org/10.1016/j.envhaz.2007.10.001
• Sejasi Khidari , Khoob, S., Hosseini Kohnuj, R., Moradi, K. (1397). The Effects of Diversification of Rural Economy on the Resilience of Villagers' Livelihoods in Radkan Village of Chenaran County. Space Economy and Rural Development. 7(24), 41-70. [In Persian]. https://serd.khu.ac.ir/article-1-3094-fa.html
• Škare, M., Soriano, D.R., & PoradaRochoń, M. (2021). Impact of COVID-19 on the Travel and Tourism Industry. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120469. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.120469
• Tidball, & Stedman R. (2013). Positive Dependency and Virtuous Cycles: From Resource Dependence to Resilience in Urban Socialecological Systems. Ecological Economics, 86, 292-299. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2012.10.004.
• Ziaee, M., Hassan Pour, M., & Parsa Shakib, S. (2021). Tourism industry crisis management model Development Case study: Pandemic crisis of Covid-19 virus. Journal of Tourism Planning and Development, 10(37), 65-97. [In Persian] https://tourismpd.journals.umz.ac.ir/article_3407.html