شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت محیط‌زیست در کشورهای خاورمیانه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه امام صادق

2 امام صادق علیه السلام

3 دانشگاه علم و صنعت

چکیده

شناخت عوامل مؤثر بر کیفیت محیط‌زیست که با استفاده از شاخص میزان انتشار گاز دی‌اکسید کربن به‌عنوان یکی از اصلی­ترین شاخص­های نشان دهنده گرم شدن کره زمین قلمداد می­شود، موضوع بررسی این تحقیق است. عواملی مانند مصرف انرژی، صادرات، تراکم جمعیت و تولید سرانه بیشترین سهم را در تولید و انتشار گاز دی‌اکسید کربن دارند. مسئله این پژوهش به دست آوردن رابطه­ای تجربه­ای بین عوامل یادشده و انتشار دی‌اکسید کربن در کشورهای مورد مطالعه است. روش پاسخگویی به مسئله مزبور از طریق تحلیل اقتصادسنجی داده­های پانلی برای کشورهای خاورمیانه در سال‌های 1990 تا 2015 است. داده­ها نیز از سایت بانک جهانی دریافت شده است. لازم به ذکر است که داده­های مورد نیاز پژوهش از پایگاه داده­ای بانک جهانی استخراج شده است. درواقع با توجه به متغیرهای احتمالی مؤثر بر میزان انتشار دی‌اکسید کربن که در مبانی نظری بیان شده است، این تحقیق، تأثیر آن متغیرها را برای کشورهای خاورمیانه آزمون کرده و معنی‌داری و یا عدم معنی‌داری آن­ها را برای کشورهای حوزه خاورمیانه نشان داده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که تأثیر عوامل تولید سرانه، تراکم جمعیت و میزان مصرف انرژی سرانه بر انتشار دی‌اکسید کربن سرانه معنی‌دار است، درحالی‌که تأثیر صادرات سرانه کشورها بر انتشار دی‌اکسید کربن سرانه معنی‌داری نیست، همچنین نتایج این مطالعه، فرضیه محیط‌زیستی کوزنتس مبنی بر وجود رابطه U شکل معکوس بین رشد اقتصادی و میزان انتشار گاز دی‌اکسید کربن را برای کشورهای مورد نظر تأیید می­کند.

کلیدواژه‌ها


سوری، علی؛ 1394. اقتصاد سنجی پیشرفته (2). انتشارات فرهنگ شناسی.
علیشیری، هدیه؛ محمد خانلی، شهرزاد؛ محمد باقری، اعظم؛ 1396. مطالعه عوامل مؤثر بر انتشار دی‌اکسید کربن در کشور (با رویکرد تحلیل تجزیه لاسپیرز اصلاح شده). علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. شماره 2. صص 51 – 62.
کریمی راهجردی، اباذر؛ نوفرستی، محمد؛ 1395. برآورد کشش‌های جانشینی نهاده انرژی در تابع تولید کلان اقتصاد ایران به روش CES دو مرحله‌ای. اقتصاد و الگوسازی. شماره 26. صص 71-96.
لطفعلی پور، محمدرضا؛ فلاحی، محمد علی؛ و آشنا، ملیحه؛ 1390. بررسی رابطه انتشار دی‌اکسید کربن با رشد اقتصادی. انرژی و تجارت در ایران. تحقیقات اقتصادی. شماره 94. صص 151 -174.
لطفعلی پور، محمدرضا؛ و آشنا، ملیحه؛ 1389. بررسی عوامل مؤثر بر تغییر انتشار دی‌اکسید کربن در اقتصاد ایران. مطالعات اقتصاد انرژی. شماره 24. صص 121- 146.
محمدباقری، اعظم؛ 1389. بررسی روابط کوتاه مدت و بلند مدت بین تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسید کربن در ایران. مطالعات اقتصاد انرژی. شماره 27. صص 102- 132.
منظور، داوود؛ رضایی، حسین؛ 1392. بررسی اثرات اصلاح قیمت سوخت مصرفی نیروگاه‌ها بر میزان انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای: رویکرد پویایی سیستمی. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران. شماره 9 صص. 199-207.
مهدوی عادلی، محمدحسین؛ و قنبری، علیرضا؛ 1392. تجزیه و تحلیل رابطه همجمعی و علیت میان انتشار دی‌اکسید کربن، تولید ناخالص داخلی و مصرف انرژی در ایران. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران. شماره 9. صص 217 -237.
مولایی، محمد؛ گل خندان، ابوالقاسم؛ 1392. تحلیل پویای اثر مخارج نظامی بر رشد اقتصادی کشورهای نفتی و غیرنفتی خاورمیانه. اقتصاد و الگوسازی. شماره 14. صص. 47-74.
نیکواقبال، علی اکبر؛ اختری، آزاده؛ امینی اسفیدواجانی، محبوبه؛ عطار کاشانی، مریم؛ 1391. رشد اقتصادی، رشد مصرف انرژی و رشد انتشار دی‌اکسید کربن بررسی رابطه علیت با رویکرد داده‌های تلفیقی پویا (DPD). مطالعات اقتصاد انرژی. شماره 33. صص 169- 198.
هراتی، جواد؛ دهقانی، علی؛ تقی زاده، حجت؛ امینی، تکتم؛ 1395. بررسی تأثیر نابرابری اقتصادی و سیاسی بر کیفیت محیط‌زیست در کشورهای منتخب: رویکرد پانل GMM. تحقیقات مدل سازی اقتصادی. شماره 23. صص 197- 232.
Adnan Kasman, Yavuz Selman Duman., 2015. CO2 emissions, economic growth, energy consumption, trade and urbanization in new EU member and candidate countries: A panel data analysis. Economic Modelling 44: 97–103.
Burcu Ozcan., 2013. The nexus between carbon emissions, energy consumption and economic growth in Middle East countries: A panel data analysis. Energy Policy 62: 1138–1147.
Dilemma., 2017. Renewable and Sustainable Energy Reviews 68: 808–824.
Giovanni Bella , Carla Massidda, Paolo Mattana. 2014. The relationship among CO2 emissions, electricity power consumption and GDP in OECD countries. Journal of Policy Modeling 36: 970–985.
Grossman G, Krueger A., 1995. Economic environment and the economic growth. Q J Econ110:353–77.
H.H. Lean, R. Smyth., 2010. CO2 emissions, electricity consumption and output in ASEAN Applied Energy 87: 1858–1864.
Hasan Murat Ertugrul, Murat Cetinb, Fahri Seker, Eyup Dogan., 2016. The impact of trade openness on global carbon dioxide emissions: Evidence from the top ten emitters among developing countries. Ecological Indicators 67: 543–555.
Hooi Hooi Lean , Russell Smyth., 2010. CO2 emissions, electricity consumption and output in ASEAN. Applied Energy 87: 1858–1864.
KaisSaidi, SamiHammam., 2015. The impact of CO2 emissions and economic growth on energy consumption in 58 countries. EnergyReports1: 62–70
Kuznets, simon., 1955. Economic Growth and Income Inequality, American Economic Review, 1: 1–28.
Mohamed El Hedi Arouri a,n, Adel Ben Youssef b, Hatem M’henni c, Christophe Rault., 2012. Energy consumption, economic growth and CO2 emissions in Middle East and North African countries. Energy Policy 45: 342–349.
Mohammad Mafizur Rahman., 2017. Do population density, economic growth, energy use and exports adversely affect environmental quality in Asian populous countries? Renewable and Sustainable Energy Reviews 77: 506–514.
NASA. The cost of energy, environmental impact, the national academies of sciences, engineering and medicine; 2016. Source: 〈http://needtoknow.nas.edu/ energy/energy-costs/environmental/〉 [Accessed on 08 August 2016].
Nicholas Apergisa., 2015. IlhanOzturk. Testing Environmental Kuznets Curve hypothesis in Asian countries. Ecological Indicators 52: 16–22.
Nikolaos Antonakakisa,b, Ioannis Chatziantonioub, George Filis. 2016. Energy consumption, CO2 emissions, and economic growth: An ethical Dilemma 68: 808-824.
OECD key environmental indicators., 2015. https://www.oecd.org/env/indicators-modelling-outlooks/37551205.pdf.
Shaojian Wanga, Chunshan Zhoua, Guangdong Lib, Kuishuang Feng., 2016. CO, economic growth, and energy consumption in China’s provinces: Investigating the spatiotemporal and econometric characteristics of China’s CO2 emissions. Ecological Indicators 69: 18
CAPTCHA Image