تبیین عوامل مؤثر بر افزایش تمایل زنان روستایی نسبت به حفاظت از محیط‌زیست (مطالعه موردی: روستای حسن‌آباد خرم‌آباد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی و توسعه روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

2 استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

3 دانش‌آموخته‌ دکتری ترویج و آموزش کشاورزی و توسعه روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران

چکیده

مسائل و مشکلات ­محیط­زیست یکی از مهم‌ترین نگرانی و دل‌مشغولی‌های انسان هزارۀ سوم است. افزایش تمایل افراد در سطوح مختلف اجتماعی با اصول حفاظت از محیط‌زیست و ایجاد رغبت و انگیزه­های داوطلبانه برای حفاظت از آن بسیار مهم است. زنان سهم قابل‌توجهی در حفاظت از محیط‌زیست و مدیریت منابع طبیعی دارند. هدف از این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر افزایش تمایل زنان روستایی نسبت به حفاظت از محیط‌زیست است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر نحوه­ جمع­آوری داده­ها توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش زنان روستای حسن­آباد در شهرستان خرم­آباد (180=N) است که بر اساس جدول گرجسی و مورگان حجم نمونه 118 نفر برآورد شد که با هدف افزایش دقت حجم نمونه تا 123 نفر ارتقا یافت. روش نمونه­گیری تصادفی ساده بود. ابزار جمع­آوری داده­ها، پرسشنامه محقق ساخته بوده که روایی صوری و محتوایی آن توسط اعضای هیئت‌علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان تأیید گردید و برای بررسی و تأیید پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج تجزیه‌وتحلیل مدل معادلات ساختاری نشان دادند، متغیرهای مسئولیت­پذیری زیست­محیطی، آگاهی­های زیست­محیطی و پاداش متغیرهای مؤثر بر تمایل زنان به‌صورت مثبت و مستقیم می­باشند و این متغیرها درنهایت توانستند 80 درصد از تغییرات متغیر تمایل زنان روستایی به حفاظت از محیط‌زیست را پیش­بینی کنند.

چکیده تصویری

تبیین عوامل مؤثر بر افزایش تمایل زنان روستایی نسبت به حفاظت از محیط‌زیست (مطالعه موردی: روستای حسن‌آباد خرم‌آباد)

کلیدواژه‌ها


ادهمی، ع؛ اکبرزاده، ا؛ 1389. بررسی عوامل فرهنگی مؤثر بر حفظ محیط‌زیست شهر تهران (مطالعه موردی: مناطق   5 و 8)، مجله تخصصی جامعه شناسی، سال اول، شماره اول. http://ensani.ir/fa/article/363292-18-5             
جمینی، د؛ ذوالفقاری، ا؛ نصرآبادی، ز؛ قبادی، ش؛ 1395. چالش­های زیست­محیطی و اثرات آن بر ساکنین روستای بدرآباد با استفاده از روش نظریّة بنیانی، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 19، صص 71-87.
حجازی، ی؛ اسحاقی، ر؛ 1393. تبیین رفتار زیست­محیطی روستاییان استان­های غرب کشور بر اساس مدل رفتار برنامه­ریزی شده، تحقیقات اقتصاد و توسعۀ کشاورزی ایران، دورۀ 5، شمارۀ 3.
خبری، ز؛ فاخران، س؛ سودائی زاده، ح؛ 1391. بررسی تاریخچه نقش زنان در حفاظت از محیط‌زیست، دومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت محیط‌زیست، تهران https://civilica.com/doc/220173/                           
درگاه ملی آمار.1395. سرشماری عمومی نفوس و مسکن https://www.amar.org.ir                                 
رمضانی قوام آبادی، م؛ 1391. بررسی راهبردی آموزش حفاظت از محیط‌زیست در ایران: ضرورت­ها و تنگناها، مجله راهبرد، شماره شصت و پنج، سال بیست و یکم، زمستان 1391.
رمضانی قوام آبادی، م؛ 1388. مشارکت و نقش زنان در حقوق بین­الملل محیط‌زیست، مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان، سال 7، شماره 3.
سرمدی، م؛ معصومی­فرد، م؛ 1394. مطالعه نقش آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش چالش­های زیست­محیطی (با تأکید بر محیط‌زیست شهری)، فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، سال چهارم، شماره دوم، زمستان 1394.
کرمی دهکردی، ا؛ بابائی، ر؛ 1397. تحلیل نیازهای اطلاعاتی زنان روستایی جهت مدیریت پایدار منابع طبیعی (مطالعه موردی در حوزه آبخیز قزل تپه استان زنجان) علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 14، شماره 1.
محمدیان، م؛ ختائی، ا؛ 1390. رابطه میان عوامل روانی، اجتماعی و رفتار مصرف کننده سبز (حامی محیط زیست)، مدیریت بازرگانی، دوره 3، شماره 7، صص 143-160. https://jibm.ut.ac.ir/article_22606.html              
منتی­زاده، م؛ کریمی گوغری، ح؛ 1395. تحلیل انتقادی نظریه­های اخلاقی زیست­محیطی: ارائه نظریه­های اخلاقی اسلامی، فصلنامه اخلاق زیستی، سال ششم، شماره بیستم، تابستان 1395.
نواح، ع؛ فروتن­کیا، ش؛ 1390. بررسی رابطه­ بین کنش عقلانی و رفتارهای زیست­محیطی (موردمطالعه: جامعه­ شهری اندیشمک)، فصلنامۀ علمی محیط‌زیست، شمارۀ 51.
نیکخواه، ه؛ ظهیری­نیا، م؛ اعلم کمالی، م؛ 1399. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت زنان روستایی در مدیریت مصرف آب در شهرستان میناب، جامعه­شناسی کاربردی، سال سی و یکم، شماره پیاپی (79)، شماره سوم، صص 121-142.
 
Aguilar‐Luzón, M. D. C., García‐Martínez, J. M. Á., Calvo‐Salguero, A., & Salinas, J. M., 2012. Comparative study between the theory of planned behavior and the value–belief–norm model regarding the environment, on Spanish housewives' recycling behavior. Journal of Applied Social Psychology, 42(11), 2797-2833. https:// onlinelibrary. wiley.com/ doi /abs/ 10.1111/ j.1559-1816.2012.00962.x
Ahmadpour, A., Abdi Tarkami, M., & Soltani, S., 2015. Factors Affecting the Rural Women Micro Credit Program Success in Ghaem-shahr. Co-Operation and Agriculture, 3(12), 23-45.
ajcoop.mcls.gov.ir/article_8806_d97eeb7ccca72f597f58a83c3f0c6785.pdf
Ajzen, I., & Fishbein, M., 2005. The influence of attitudes on behavior. https:// www. taylorfrancis. com/ chapters/edit/10.4324/9781315178103-5.
Alp, E., Ertepinar, H., Tekkaya, C., & Yilmaz, A., 2008. A survey on Turkish elementary school students’ environmental friendly behaviours and associated variables. Environmental education research, 14(2), 129-143. https:// www.Tandfonline.com/d oi/abs/ 10.1080/ 1350 4620 802051747
Barber, N., Taylor, D. C., & Strick, S., 2009. Environmental knowledge and attitudes: influencing the purchase decisions of wine consumers. https:// scholarworks .umass. edu refereed/ Sessions/Wednesday/16/.
Barry, J., 2007. Environment and social theory. Routledge. https:// doi.org/ 10.4324/ 9780203 946923
Bockarjova, M., & Steg, L., 2014. Can Protection Motivation Theory predict pro-environmental behavior? Explaining the adoption of electric vehicles in the Netherlands. Global environmental change, 28, 276-288.
Boratyńska, K., & Huseynov, R. T., 2017. An innovative approach to food security policy in developing countries. Journal of innovation & knowledge, 2(1), 39-44. https://www. Sciencedirect .com/ science/ article/pii/S2444569X16000093
Chan, R. Y., 2001. Determinants of Chinese consumers' green purchase behavior. Psychology & marketing, 18(4), 389-413. https://doi.org/10.1002/mar.1013
Chan, R. Y., & Lau, L. B., 2000. Antecedents of green purchases: a survey in China. Journal of consumer marketing. https:// www.emerald.com/ insight/ content/ doi/ 10.1108/ 0736376 0010335358/ full/html
Dutta, T., 2018. Economic Development and Women: Role Played by Financial Inclusion. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3102809
Elliott, S., & Young, T., 2016. Nature by default in early childhood education for sustainability. Australian journal of environmental education, 32(1), 57-64.
Empidi, A. V. A., & Emang, D., 2021. Understanding Public Intentions to Participate in Protection Initiatives for Forested Watershed Areas Using the Theory of Planned Behavior: A Case Study of Cameron Highlands in Pahang, Malaysia. Sustainability, 13(8), 4399. https:// www.mdpi.com/ 2071-1050/13/8/4399
Erdogan, M. Marcinkowski, T. Ok, A., 2009. "Content analysis of selected features of K-8 environmental education research studies in Turkey, 1997-2007”. Environmental Education Research, 15 (5), 525-548. https:// www.tandfonline.com/ doi/abs/ 10.1080/ 135046209 03085776
Greaves, M., Zibarras, L. D., & Stride, C., 2013. Using the theory of planned behavior to explore environmental behavioral intentions in the workplace. Journal of Environmental Psychology, 34, 109-120. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.02.003
Gregory, G. D., & Leo, M. D., 2003. Repeated behavior and environmental psychology: the role of personal involvement and habit formation in explaining water consumption 1. Journal of Applied Social Psychology, 33(6), 1261-1296.
https:// www.researchgate.net/ profile/ Gary Gregory/ publication/ 227814140_ Repeated_ Behavior _ and_ Environmental_Psychology
Güler, T., 2010. Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151). http://eb.ted.org.tr/ index. php/ EB/ article/ view/606.
Harland, P., Staats, H., & Wilke, H. A., 2007. Situational and personality factors as direct or personal norm mediated predictors of pro-environmental behavior: Questions derived from norm-activation theory. Basic and Applied Social Psychology, 29(4), 323-334. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01973530701665058
Holt, J. R., Butler, B. J., Borsuk, M. E., Markowski-Lindsay, M., MacLean, M. G., & Thompson, J. R., 2021. Using the Theory of Planned Behavior to Understand Family Forest Owners’ Intended Responses to Invasive Forest Insects. Society & Natural Resources, 34(8), 1001-1018. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08941920.2021.1924330
Karpudewan, M., Roth, W. M., & Abdullah, M. N. S. B., 2015. Enhancing primary school students' knowledge about global warming and environmental attitude using climate change activities. International Journal of Science Education, 37(1), 31-54. https:// www. tandfonline.com/ doi/abs/10.1080/09500693.2014.958600
Kim, Y., 2002. The impact of personal value structures on consumer pro-environmental attitudes, behaviors, and consumerism: A cross-cultural study. Michigan State University. https://www. proquest. com/ openview/30b4f5185cb6c48b5f563ef9abe17d42/1?pq-origsite= gscholar&cbl
Klöckner, C. A., Nayum, A., & Mehmetoglu, M., 2013. Positive and negative spillover effects from electric car purchase to car use. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 21, 32-38. https:// www.sciencedirect.com/ science/ article/ abs/ pii/ S136192 0913000278
Kumar, S., 2013. Environmental Awareness among Rural Folks of Hamirpur District, HP.‏ https://theijes.com/papers/v2-i1/N021081084.pdf
Lee, K., 2011. The role of media exposure, social exposure and biospheric value orientation in the environmental attitude-intention-behavior model in adolescents. Journal of environmental psychology, 31(4), 301-308. https:// www.sciencedirect.com/ science/ article/a bs/ pii/ S0272494411000570
Møller, M., Haustein, S., and Bohlbro, M. S., 2018. Adolescents’ associations between travel behaviour and environmental impact: A qualitative study based on the Norm-Activation Model. Travel Behaviour and Society, 11, 69-77. https:// www.sciencedirect.com/s cience/ article/ abs/ pii/S2214367X16300904
Nchise, A., 2012. An Empirical Analysis of the Theory of Planned Behavior. eJournal of eDemocracy & Open Government, 4(2). https://jedem.org/index.php/jedem/article/view/129
Opp, K. D., 2013. Norms and rationality. Is moral behavior a form of rational action? Theory and Decision, 1-27. https://link.springer.com/article/10.1007/s11238-012-9315-6
Park, J., and Ha, S., 2014. Understanding consumer recycling behavior: Combining the theory of planned behavior and the norm activation model. Family and Consumer Sciences ResearchJournal, 42(3), 278-291. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/fcsr.12061
Qi-yan, W. A. N. G., & Yan-li, L. I., 2011. Research on Status and Influence Factors of Citizen's Environmental Behaviors in Beijing. Energy Procedia, 5, 2103-2107. https://www. sciencedirect.com/ science/article/pii/S1876610211012999
Raziuddin, K., Vaithianathan, S., 2018. A fresh look at understanding green consumer behavior among young urban Indian consumers through the lens of Theory of Planned Behavior. J. Clean. Prod. 183, 46–55. https://www. sciencedirect.com/ science/ article/ abs/ pii/ S095965 2618304098
Sewell, S., 2014. Women and the environment: an indicative study on Tamborine Mountain, Queensland (Doctoral dissertation, James Cook University). https:// researchonline. jcu. edu.au/ 35058/.
Shin, Y. H., & Hancer, M., 2016. The role of attitude, subjective norm, perceived behavioral control, and moral norm in the intention to purchase local food products. Journal of foodservice business research, 19(4), 338-351
Steg L and Groot J, 2010. Explaining prosocial intentions: Testing causal relationships in the norm activation model. British Journal of Social Psychology, 49(4): 725-743. https://bpspsychub.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1348/014466609X477745
Sundström, A., & McCright, A. M., 2013. Examining gender differences in environmental concern across four levels of the Swedish polity. https://gupea.ub.gu.se/handle/2077/38939.
Trihadmojo, B., Jones, C. R., Prasastyoga, B., Walton, C., & Sulaiman, A., 2020. Toward a nuanced and targeted forest and peat fires prevention policy: Insight from psychology. Forest Policy and Economics, 120, 102293. https:// www.sciencedirect.com/ science/ article/ abs/ pii/ S1389934119306884
Vance, A., Siponen, M., & Pahnila, S., 2012. Motivating IS security compliance: insights from habit and protection motivation theory. Information & Management, 49(3-4), 190-198. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378720612000328
Zhang, X., Geng, G., and Sun, P., 2017. Determinants and implications of citizens’ environmental complaint in China: Integrating theory of planned behavior and norm activation model. Journal of Cleaner Production, 166, 148-156. https:// www. sciencedirect.com/ science/ article/ abs/ pii/S0959652617317353
 
CAPTCHA Image