شناسایی کانون شکل‌گیری توده‌های گردوغبار با استفاده از نگرش تنسوری (مطالعه موردی: شهرستان سبزوار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی نجاریان ¹
• حسین اعتمادفرد ²
• مصطفی گلمحمدی ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد GIS گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه فردوسی مشهد

² گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه فردوسی مشهد

³ دانشجوی کارشناسی ارشد

10.22067/geoeh.2023.82992.1384

چکیده

یکی از این پدیده‌های غالب جوّی در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی جهان، گردوغبار است. یکی از عوامل این پدیده وزش بادهای شدیدی است که به دنبال تغییرات سریع فشار هوا و دما در موقع مشخصی از سال در منطقه رخ می‌دهد. ذرات گردوغبار یکی از چالش‌های مهم و اساسی در این مناطق هستند که ابعاد و اندازه‌های مختلفی دارند و در هوا پراکنده می‌شوند و می‌توانند مشکلات زیادی را برای محیط‌زیست و افراد آن مناطق ایجاد کنند؛ بنابراین بایستی اقدامات لازم جهت مقابله با آن صورت پذیرد که در اولین قدم برای این کار بایستی منشأ و کانون شکل‌گیری این توده‌ها شناسایی شود. این پژوهش به بررسی این موضوع در منطقه مطالعاتی شهر سبزوار پرداخته است. در این مطالعه ابتدا داده‌های سازمان هواشناسی بررسی شده و دو دوره زمانی با گردوغبار بالا در سطح شهر سبزوار انتخاب شده است. دوره‌های زمانی موردمطالعه شامل ماه ژوئن سال‌های 2008 و ماه مارس سال 2018 است. پس از تعیین دوره‌های زمانی، با استفاده از سامانه GEE تصاویر مربوط به شاخص AOD با ابعاد پیکسل 2 کیلومتر استخراج شده و مورد پردازش قرار گرفته است و سپس هر تصویر به‌صورت لایه‌های مجزا در تنسور ترسیم شده است. طبق نتایج به دست آمده در این پژوهش، منشأ شکل‌گیری توده‌های گردوغبار در سبزوار، در دشت‌های غربی شهر داورزن، در فاصلۀ 70 تا 80 کیلومتری از منطقه موردمطالعه قرار گرفته است که این توده‌ها جابجا شده و به سمت شهر سبزوار امتداد می‌یابد و می‌تواند این شهر را تحت تأثیر ذرات گردوغبار قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

• گرد و غبار
• کیفیت هوا
• منشا انتشار غبار
• قابلیت های تنسور
• عمق نوری آئروسل (AOD)
• شمالشرق ایران

موضوعات

• ریزگردها

---