2024-03-29T05:51:20Z
https://geoeh.um.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=4239
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
تعیین پهنههای سیلگیر با استفاده از مدل HEC-RAS (مطالعه موردی: بالادست سد طالقان از پل گلینک تا پل وشته)
مجتبی
یمانی
مریم
تورانی
سمیرا
چزغه
رودخانه طالقان در گذشته با سیلابهای متعددی مواجه بوده که همواره خسارات فراوانی را در پی داشته است؛ از این رو بررسی نواحی مستعد وقوع سیلاب و تهیه نقشه پهنههای سیلگیر در این منطقه ضرورت دارد. در این تحقیق، سطوح سیلگیر در دوره بازگشتهای 2 تا 200 ساله در بازهای به طول 5/6 کیلومتر از بستر رودخانه طالقان رود با استفاده از مدل HEC-RAS و الحاقیهHEC-geo-RAS تعیینگردیده است. به این منظور از نقشههای رقومی1:400، آمار دبی ایستگاه طالقان رود، اطلاعات مربوط به ویژگی پلهای منطقه، ویژگیهای مورفولوژی بستر و مقاطع عرضی که طی عملیات میدانی جمعآوری گردیده، استفاده شده است. در نهایت دادهها به نرم افزارHEC-RAS وارد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. پس از تعیین حدود سیلگیری در دوره بازگشتهای گوناگون در هر مقطع عرضی، نتایج به محیط ArcGIS وارد و از این طریق خروجی نقشههای پهنهبندی سیلاب به دست آمده است. نتایج نشان میدهد که از کل مساحت در قلمرو سیل 200 ساله حدود 16/88 درصد مستعد سیلگیری توسط سیلهای با دوره برگشت 25 سال و کمتر از آن است.
سیلاب
پهنه بندی مناطق سیلگیر
طالقان رود
ضریب زبری مانینگ
HEC-RAS
2012
03
20
1
16
https://geoeh.um.ac.ir/article_25348_8555a50ea314bf618a7ff2076e1c8a5d.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
نابهنجاریهای همدیدی منجر به یخبندانهای فراگیر ایران
پیمان
محمودی
محمود
خسروی
سید ابوالفضل
مسعودیان
بهلول
علیجانی
این مطالعه نابهنجاریهای همدیدی منجر به یخبندانهای فراگیر ایران را با هدف بهبود قابلیتهای پیش بینی این پدیده حدی مورد توجه قرار داده است. برای رسیدن به این هدف یخبندانهای ایران براساس یک اصل مکانی، به سه دسته یخبندانهای فراگیر، نیمه فراگیر و جزئی تقسیم بندی شدند. در ادامه سالهای دارای حداکثر و حداقل فراوانی روزهای همراه با یخبندانهای فراگیر را که یک انحراف استاندارد بالاتر و پایین تر از میانگین بلند مدت بودند برای یک دوره 43 ساله از 1962 تا 2004 مورد بررسی قرار گرفت. نقشههای مرکب حداکثری یخبندانهای فراگیر، یک نابهنجاری فشاری دو قطبی با یک مقدار مثبت در شمال شرق و یک مقدار منفی ضعیف در شمال غرب ایران بر روی کشور ترکیه را نشان میدهد. چنین ساختاری باعث تقویت پرفشار سیبری و گسترش زبانه غربی آن تا غرب دریای مدیترانه میگردد و شرایط برای استقرار یک سامانه پرفشار بر روی این دریا فراهم میشود که نتیجه آن، عقب راندن زبانه سامانه کم فشار موسمی سودان به عرضهای جغرافیایی پایین تر و همچنین مهیا شدن شرایط همدیدی برای ریزش هوای سرد از عرضهای جغرافیایی بالاتر بر روی ایران است. برای شرایط حداقلی نیز مشاهده میشود که کل منطقه مورد مطالعه تحت سیطره یک نابهنجاری منفی است که کانون مرکزی شدت آن بر روی ترکیه قرار گرفته است. لذا پیکربندی الگوهای فضایی این گروه نشان از تضعیف پرفشار سیبری و متعاقب آن عدم گسترش زبانه غربی آن تا دریای مدیترانه دارد که شرایط برای استقرار یک کم فشار با گردش چرخندی بر روی دریای مدیترانه فراهم میشود لذا تحت این شرایط و با گسترش زبانه کم فشار موسمی سودان و تزریق رطوبت از واچرخند اقیانوس هند (دریای عرب) جو ایران شرایط مرطوب تر و گرمتری را تجربه میکند.
: یخبندان
ایران
نابهنجاری همدیدی
پرفشار سیبری
الگوهای همدید
2012
03
20
17
34
https://geoeh.um.ac.ir/article_25355_58ecc4d2f23c792e80473ed249a7eeb2.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
بررسی جزیره حرارتی شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهوارهای و نظریه فرکتال
بتول
اشرف
علیرضا
فریدحسینی
آمنه
میان آبادی
رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی یکی از عوامل مؤثر بر افزایش دمای هوا در نواحی شهری است که و موجب ایجاد جزیره حرارتی بر روی این مناطق در مقایسه با محیط اطراف می شود و اثرات ناشی از آن می تواند نقشی اساسی و مهم در کیفیت هوا داشته و به تبع آن، سلامت عمومی ایفا کند. در این پژوهش، تصاویر TM ماهواره لندست پنج در تاریخ 25 ژوئیه 1992 و ETM+ ماهواره لندست هفت در تاریخ 6 اگوست 2002 برای بررسی جزیره حرارتی شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته و نقشههای دما و کاربری اراضی با استفاده از آنها تهیه شده است. برای بررسی بهتر این پدیده، نیمرخ هایی در جهت شمالی- جنوبی، شرقی- غربی و شمال غربی- جنوب شرقی در نظر گرفته شده است. علاوه بر این برای داشتن درک بهتری از رفتار حرارتی پوشش های مختلف و اثرات الگوی فضای سبز بر دمای محیط، بعد فرکتالی این نیمرخ ها با استفاده از روش تقسیم کننده، محاسبه گردیده است. نتایج نشان داده دمای تابشی سطح مشهد به طور کلی در طی دهه 1992 تا 2002 افزایش داشته است و این افزایش در مناطق مسکونی چشمگیرتر است. نقشههای کاربری اراضی نیز نشان میدهند مناطق مسکونی در سال 2002 نسبت به سال 1992 توسعه یافته و بسیاری از پوششهای گیاهی از بین رفته و این مطلب توسط بعد فرکتالی محاسبه شده نیز مورد تأیید قرار گرفته است. نتایج همچنین نشان داده نیمرخ شمال غربی- جنوب شرقی به علت گسترش بیشتر شهر و عدم یکنواختی سطوح، نسبت به سایر نیمرخها بعد فرکتالی بیشتری دارد
جزیره حرارتی
ماهواره لندست
تصاویر TM و ETM+
نقشه کاربری اراضی
بعد فرکتالی
روش تقسیم کننده
2012
03
20
35
48
https://geoeh.um.ac.ir/article_25372_5b7458b1ac54c87cfc56058bec8a7df0.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
استخراج پهنههای شوری خاک در مناطق خشک و نیمه خشک با استفاده از دادههای سنجش از دور (مطالعه موردی: شهرستان داراب)
احمد
نوحهگر
غلامرضا
زارع
شور شدن خاکها و توسعه آن در مناطق شکننده خشک و نیمه خشک از جمله مخاطرات محیطی است که در سالهای اخیر مورد توجه واقع شده است. شهرستان داراب از جمله مناطقی است که دارای شرایط محیطی خشک و نیمه خشک بوده و یکی از مخاطرات محیطی آن شوریزایی و شور شدن اراضی است. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست (سالهای 1987 و 2010 میلادی) و روش خایر (2003) از طریق فنّ آشکارسازی(Band 5 – Band 7 / Band 5 + Band 7) در محیط نرمافزاری پهنههای شوری خاک و اراضی استخراج گردید. جهت صحتسنجی نقشه استخراج شده پهنههای شوری، از محدوده مورد مطالعه بازدید میدانی صورت گرفت که انطباق نقشه خروجی با واقعیت را نشان داد. بر اساس نقشه خروجی (تصویر 2010)، 37/545 کیلومترمربع از مساحت منطقه مورد مطالعه دارای شوری زیاد (33/8 درصد)، 69/1804 کیلومترمربع دارای شوری قابل ملاحظه (58/27 درصد)، 41/2343 کیلومترمربع بیانگر شوری متوسط (81/35 درصد)، 23/1645 کیلومترمربع نشان دهنده شوری کم (14/25 درصد) و 91/204 کیلومترمربع از شهرستان داراب دارای شوری بسیار ناچیز (13/3 درصد) هستند. مقایسه این نقشه با نقشه استخراج شده سال 1987 بیانگر کاهش پهنههای شوری زیاد، قابل ملاحظه و ناچیز و افزایش پهنههای شوری کم و متوسط است. نتایج تحقیق نشان داد گنبدهای نمکی عامل اصلی شور شدن اراضی و خاکهای سطحی هستند که در این بین گنبد نمکی کرسیا بیشترین نقش را ایفا میکند. به نظر میرسد نقشه استخراجی پهنههای شوری شهرستان داراب میتواند نقش قابل توجهی در مدیریت محیطی جهت رسیدن به توسعه پایدار ایفا کند.
مخاطرات محیطی
ژئومورفولوژی مناطق خشک و نیمه خشک
مخاطره شوری زایی
سنجش از دور
داراب
گنبدهای نمکی
2012
03
20
49
64
https://geoeh.um.ac.ir/article_25397_1b6c57afb10d072747c48e1d201de2c9.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
ارزیابی عامل های مؤثر در رویداد زمین لغزش و پهنه بندی آن با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک در محیط GIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز طالقان)
شهریار
خالدی
خه بات
درفشی
اکبر
مهرجونژاد
سعیده
قره چاهی
شاهین
خالدی
زمین لغزش از جمله مخاطرات طبیعی است که موجب خسارت های مالی، جانی و تخریب منابع طبیعی می شود. ترکیب عامل های طبیعی و انسانی، شرایط رویداد این پدیده ناپایدار دامنه ای را در فرآیندهای انتقال ژئومورفیکی درپی دارد. در پژوهش حاضر، با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک در محیط ArcGIS به شناسایی عوامل مؤثر در رویداد زمین لغزش و پهنه بندی میزان خطر این رویداد در حوضه آبخیز طالقان پرداخته شد. لایه پهنه های زمین لغزش به عنوان متغیّر وابسته و لایه های زمین شناسی، فاصله از گسل، فاصله از جاده، ارتفاع، شیب، جهت دامنه و تراکم شبکه آبراهه به عنوان متغیّرهای مستقل در مدل وارد شدند. ضرایب به دست آمده از اجرای مدل، متغیّر فاصله از گسل را مهم ترین عامل مؤثر در رویداد زمین لغزش حوضه نشان می دهد. برمبنای استاندارد سازی لایه ها و ضرایب به دست آمده، پهنه بندی خطر احتمال رویداد زمین لغزش در پنج رده بسیار بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیار پایین انجام گرفت که درصد مساحت این پهنه ها به ترتیب 19/28، 64/46، 18، 84/6 و 33/2 از مجموع مساحت حوضه است؛ به عبارتی 83/72 درصد از مساحت حوضه آبخیز طالقان در رده های با خطر بالا و بسیار بالا قرار می گیرد.
زمین لغزش
پهنه بندی
رگرسیون لجستیک
GIS
حوضه آبخیز طالقان
2012
03
20
65
82
https://geoeh.um.ac.ir/article_25436_f0570c619d8be1321a2d53f6dc402af1.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
تحلیل مخاطرات ناشی ازماسه های روان بر سکونتگاههای غرب دشت لوت
مهران
مقصودی
سعید
نگهبان
سجاد
باقری
این پژوهش به بررسی مخاطرات ناشی از ماسههای روان ریگ حجت آباد بر روستای حجت آباد واقع در غرب دشت لوت (شرق شهداد) میپردازد. تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر روشهای میدانی، مقایسهای و کتابخانهای است؛ بدین صورت که پس از مشخص کردن محدوده مورد مطالعه از روی عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای، کار میدانی در منطقه مورد مطالعه انجام و سپس میزان تأیر پذیری کنونی منطقه از ماسههای بادی مشخص شده است. در مرحله بعد با استفاده از عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای چهار دوره زمانی، تغییرات و جابجایی محدوده ماسههای روان و همچنین تغییرات محدوده روستای حجت آباد در طول دوره 54 ساله مشخص گردیده است. نتایج حاصل از بررسی تغییرات مساحت و جابجایی ریگ مورد مطالعه نشان میدهد مساحت ریگ در فاصله زمانی بین سالهای 1335 تا 1348 حدود 8 هکتار افزایش مساحت و 350 متر به سمت جنوب شرق جابجایی داشته و همین جابجایی باعث شده تپههای ماسهای در نزدیکی اراضی کشاورزی و خانههای روستای حجت آباد مستقر شوند. ریگ مورد مطالعه در فاصله زمانی 1348 تا 1377 حدود 46 هکتار افزایش مساحت و حدود 700 متر به سمت جنوب شرق جابجایی داشته و این امر باعث گردیده تا حجم وسیعی از اراضی کشاورزی روستای حجت آباد در زیر ماسههای بادی مدفون گشته و در نتیجه از مساحت سکونتگاه کاسته شود. محدوده ریگ در فاصله زمانی 1377 تا 1388 حدود 22 هکتار افزایش مساحت داشته که این افزایش مساحت سطح بسیار بیشتری از اراضی را به زیر ماسههای روان برده است. نتایج حاصل از بررسی جمعیتی روستای حجت آباد نیز نشان میدهد در طول دورههای سرشماری تا سال 1375 روند جمعیتی آن حالت صعودی و از این سال به بعد حالت نزولی داشته که یکی از مهمترین دلایل آن، مخاطرات ناشی از ماسههای روان بوده است.
مخاطرات طبیعی
دشت لوت
ریگ حجت آباد
شهداد
2012
03
20
83
96
https://geoeh.um.ac.ir/article_25472_2d1311557c17c4f2b0151fa1d13dd329.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
بازسازی تغییرات دمای حداکثر استان کرمانشاه با استفاده از حلقه های درختی
محسن
ارسلانی
قاسم
عزیزی
فرامرز
خوش اخلاق
مطالعه تغییرات اقلیمی نیاز به داده های اقلیمی صحیح و طولانی مدت دارد. در این تحقیق جهت بازسازی تغییرات دمای حداکثر استان کرمانشاه، با استفاده از یک مته رویش سنج از تعداد 10 درخت کهنسال بلوط مازودار (Quercus Infectoria) در رویشگاه فریادرس تعداد 19 نمونه برداشت شد. کار اندازه گیری حلقه های سالیانه توسط دستگاه اندازه گیری LINTAB5 و با دقت 01/0 میلی متر صورت گرفت. تطابق زمانی و همبستگی بین منحنی های رویشی توسط نرم افزار تخصصی TSAP به انجام رسید. جهت حذف اثرات غیر اقلیمی از منحنی های رویشی، سری زمانی حلقه های رویشی با استفاده از برنامه ARSTAN استاندارد سازی شدند. گاهشناسی باقیمانده (RES) محاسبه شده با دمای حداکثر ماهانه ایستگاه هواشناسی کرمانشاه طی دوره 2010-1951، واسنجی شد. بر اساس روابط و همبستگی های بین گاهشناسی به دست آمده و داده های اقلیمی موجود در دوره آماری مشترک، با استفاده از روش رگرسیون خطی کار بازسازی دمای حداکثر برای مطمئن ترین بخش از گاهشناسی به انجام رسید. نتایج این بازسازی نشان می دهد که دمای حداکثر یکی از عوامل محدود کننده رویش درختان در این منطقه می باشد و در فصل رویش درختان بالاترین میزان تاثیر منفی را بر روی رویش بجای می گذارد. در این بازسازی پائین ترین دماهای حداکثر بازسازی شده در سال های 1842، 1848، 1858، 1864، 1874، 1876، 1885، 1890، 1940، 1950، 1957، 1973، 1982 و 1992 رخ داده است. همچنین بالاترین دماهای حداکثر در طول دوره بازسازی با حداقل یک درجه سلسیوس اختلاف نسبت به میانگین، در سال های 1847، 1871، 1944، 1948، 1960، 1984 و 2009 اتفاق افتاده است.
اقلیم شناسی درختی
تغییرات دما
بلوط مازودار
گاهشناسی
کرمانشاه
2012
03
20
97
110
https://geoeh.um.ac.ir/article_25496_890f276c58ca2b7c7b72bfff4a7a4da6.pdf
جغرافیا و مخاطرات محیطی
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2322-1682
1391
1
1
تحلیل فضایی و مکانیابی مراکز اسکان موقت با استفاده از تلفیق فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)
هاشم
داداشپور
حمیدرضا
خدابخش
مجتبی
رفیعیان
به طور کلی مکان یابی و جانمایی مراکز اسکان موقت موضوع پیچیده ای است که تابعی از معیارها و متغیرهای متعدد می باشد. بنابراین با توجه به قابلیتهای تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM) می توان اذعان داشت که امروزه بهره گیری از این روشها به منظور تعیین و سنجش ضرایب اهمیت معیارها و شاخص های تأثیرگذار بر مکان یابی فعالیتها، یکی از مناسب ترین روش ها به حساب می آید. فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) یکی از جدیدترین روشهای تصمیم گیری در این حوزه به حساب می آید، که امروزه کاربرد گسترده ای را در عرصه تحقیقات علمی به خود اختصاص داده است. مقاله حاضر که با هدف استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مکان یابی سایتهای اسکان موقت تدوین گردیده است؛ در ابتدا به معرفی این روش و مراحل تحقیق آن پرداخته و سپس با معرفی دیدگاه ها و متغیرهای تاثیرگذار در عرصه مسکن و سرپناه پس از سانحه، به کاربرد این مدل در منطقه 16 کلانشهر تهران اشاره نموده است. نتایج تحقیق نشان می-دهد که از میان شاخصهای مطالعه شده؛ 3 شاخص میزان سرانه خدماتی، هزینه تملک و کاربری وضع موجود بیشترین و سه شاخص میزان مجاورت با حریم معابرو محورهای ارتباطی، صنایع آلاینده و حریم خطوط فشار قوی کمترین میزان اهمیت را در فرآیند گزینش مکان برای سکونت دهی افراد بی خانمان در حوزه تصمیم گیری از منظر برنامه ریزان به خود اختصاص می دهند، در ضمن باتوجه به روش و شاخصهای گزینش شده، دو بوستان بعثت و بهمن مناسب ترین مکان برای استقرار سایتهای اسکان موقت شناسایی گردیده اند.
مسکن موقت
فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP)
مکان یابی
سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
منطقه 16 تهران
2012
03
20
111
131
https://geoeh.um.ac.ir/article_25531_2dfd519d501694b8732e3992f1ccdcda.pdf