TY - JOUR ID - 41749 TI - جنبه‌های سینوپتیک و دینامیک طوفان برف با کولاک گسترده در ایران-14 تا20 بهمن 1350 JO - جغرافیا و مخاطرات محیطی JA - GEOEH LA - fa SN - 2322-1682 AU - صداقت, مهدی AU - نظری پور, حمید AU - صادقی نیا, علیرضا AD - استادیار اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور،تهران، ایران AD - استادیار اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران AD - استادیار گروه آموزشی جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 11 IS - 3 SP - 251 EP - 267 KW - طوفان برف KW - کولاک KW - بلاکینگ رکس KW - شاخص مداری رودباد KW - تاوه قطبی DO - 10.22067/geoeh.2022.72822.1116 N2 - کولاک، شکل شدید طوفان­های برفی است که در عرض­های میانی و بالای نیمکره شمالی در فصل زمستان رخ می­دهد. فاجعه ویرانگر کولاک برف 14 تا 20  بهمن سال 1350(3 تا 9 فوریه 1972)، با بیش از 4000 کشته در ایران به‌عنوان سهمگین­ترین بوران دنیا یکی از آن موارد است. در این بررسی، جنبه­های همدید و دینامیک جو در زمان رخداد این پدیده با بهره­گیری از داده‌های بازتحلیل شده پایگاه NCEP/NCAR و ECMWF بررسی شده است. متغیرهای مورداستفاده شامل ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، دمای هوا، نم ویژه، نم نسبی و مؤلفه‌های مداری و نصف‌النهاری باد می‌باشند. مازاد برآن، پارامترهای شاخص اُمگا، تاوایی نسبی و شاخص مداری رودباد، جهت تبیین عملکرد سامانه جو محاسبه شده­اند. یافته­ها بیانگر حاکمیت الگوی جوی بلاکینک از نوع رکس در دو فاز جداگانه از 3 تا 6 فوریه و از 7 تا 9 فوریه بوده است. تاوه قطبی در تزریق هوای سرد به عرض­های جغرافیایی پایین‌تر و کاهش محسوس دما پیش از رخداد طوفان برف و کولاک کاملاً تأثیرگذار بوده است. بنابراین، اشباع اتمسفر و تأمین رطوبت مورد نیاز بارش برف از طریق سرمایش رخ داده است. شاخص مداری رودباد بیانگر حرکت معنی­دار هسته رودباد جنب‌حاره‌ای در زمان رخداد این پدیده فرین جوی است. UR - https://geoeh.um.ac.ir/article_41749.html L1 - https://geoeh.um.ac.ir/article_41749_adc4a017e4eca149288acdbd38b2a38c.pdf ER -