TY - JOUR ID - 39423 TI - سنجش تاب‌آوری شهری در برابر خطر زمین‌لرزه (موردمطالعه: کلان‌شهر تبریز) JO - جغرافیا و مخاطرات محیطی JA - GEOEH LA - fa SN - 2322-1682 AU - نامجو, فروغ AU - صمدزاده, رسول AU - معصومی, محمد تقی AD - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران AD - دانشیار گروه جغرافیا، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران AD - استادیار گروه جغرافیا، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 9 IS - 4 SP - 201 EP - 219 KW - تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی KW - تاب‌آوری نهادی و کالبدی KW - خطر زمین‌لرزه KW - تاب‌آوری شهری KW - تبریز DO - 10.22067/geoeh.2021.67022.0 N2 - با توسعۀ مداوم شهرنشینی و افزایش عدم اطمینان و خطرپذیری، تاب‌آوری به معیار مهمی برای ایمنی شهری تبدیل شده است. سامانه­های شهری به‌عنوان سامانه­های فضایی پویا و باز، نمودهای پیچیدۀ مشخصی را ارائه می­نمایند؛ بنابراین، درک تاب‌آوری شهری از منظر نظریۀ سامانه­­های پیچیده برای دست‏یابی به درک کامل از ترکیب و سازوکار عملکرد سامانه­های شهری و سپس بهبود ماهیت علمی شناخت و پژوهش­های سامانۀ شهری حائز اهمیت است. مناطق شهری، بیشینۀ جمعیت کشور را در خود جای داده­اند و علاوه بر گره­های مصرف منابع و کانون­های نوآوری، از لحاظ نظری و عملی به عرصۀ عمدۀ آزمون تاب‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی به­ویژه زمین­لرزه تبدیل شده­اند. پژوهش حاضر با هدف سنجش تاب‌آوری شهر تبریز به‌عنوان بزرگ­ترین کانون جمعیتی شمال باختری ایران و درعین‌حال یکی از لرزه­خیزترین شهرهای کشور در برابر خطر زمین­لرزه انجام شده است. این پژوهش از لحاظ روش از نوع توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف نیز کاربردی است. بر این اساس تاب‌آوری شهری تبریز بر مبنای 14 معیار در قالب 4 مؤلفه اصلی (تاب‌آوری اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی) به روش دلفی و توسط 50 نفر خبره مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای واکاوی داده‌ها، از آزمون‌های t تک نمونه‌ای، فریدمن، کندال و تحلیل مسیر در قالب نرم­افزار SPSS استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که وضعیت تاب‌آوری شهر تبریز در برابر وقوع زمین­لرزۀ احتمالی بعد اجتماعی، 19/2؛ در بعد اقتصادی، 37/2؛ در بعد نهادی، 94/1؛ و در بعد کالبدی 57/2 است. در مجموع میزان تاب‌آوری شهر تبریز در برابر زمین­لرزه، با میانگین 33/2  نامطلوب است. از بین مؤلفه‌های چهارگانه، مؤلفۀ کالبدی با مجموع اثرات مستقیم و غیرمستقیم 560/0 آلفا را تبیین نموده و مؤثرترین مؤلفه در تاب‌آوری شهر تبریز است. ابعاد چهارگانه تاب‌آوری، روی هم رفته توانستند 345/0 از تاب‌آوری شهر تبریز را تبیین نمایند. UR - https://geoeh.um.ac.ir/article_39423.html L1 - https://geoeh.um.ac.ir/article_39423_87e3c3694e0dfa4ae7a0f040f563387b.pdf ER -