دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
اثرات باد گرمش بر وضعیت جوی ایستگاه همدیدی رشت
59
76
FA
حسین
عابد
اداره کل هواشناسی گیلان
kamranabed@yahoo.com
فاطمه
صحراییان
پژوهش کده هواشناسی
sahraian2001@yahoo.com
پرویز
رضایی
دانشگاه آزاد واحد رشت
razaei@iaurasht.ac.ir
10.22067/geo.v4i2.29820
گرمش بادی گرم و خشک است که بیشتر در فصل سرد سال، در شمال رشته کوه البرز می وزد. علت اصلی ایجاد باد گرمش استقرار سامانه پرفشار و یا زبانه آن بر روی فلات ایران و سامانه کم فشار و یا زبانه آن بر روی جنوب دریای کاسپین است. باد گرمش باعث افزایش پتانسیل آتش سوزی جنگل ها، آلودگی هوا، ذوب برف، ایجاد حساسیت و بیماری، تنش گرمایی بر روی محصولات کشاورزی و باغی، افزایش تبخیر و تعرق، از جا کندن درختان و در برخی موارد نیز سبب تخریب سازهها و غیره میشود. در این مطالعه به بررسی دامنه تغییرات عناصر جوی در زمان رخداد باد گرمش در رشت در دوره آماری 1982 لغایت 2010 پرداخته شده است. نتایج بدست آمده نشان داد که، با شروع باد گرمش میانگین دمای هوا در ایستگاه رشت 9 درجه سلسیوس افزایش و میانگین رطوبت نسبی 47% کاهش پیداکرده است. باد غالب در گلباد گرمش، دارای سمت جنوبی بوده و به طور میانگین سرعت متوسط آن در دوره آماری پیش گفته از 2 متر بر ثانیه به 5 متر بر ثانیه افزایش یافته است. بیشترین فراوانی رخداد باد گرمش در رشت برای ماه های دسامبر و ژانویه و در ساعات 09 و 12 گرینویچ ثبت شده است. در طی رخداد این پدیده دید افقی افزایش قابل ملاحظه مییابد و در بیش از 40% موارد آسمان صاف تا کمی ابری است. ابرهای ظاهر شده در زمان رخداد باد گرمش بیشتر از نوع ابرهای سطوح بالا و متوسط هستند، ابر صدفی شکل نیز از ابرهای شاخص در زمان باد گرمش در رشت مشاهده شده است.
بادگرمش,رشت,دمای هوا,رطوبت نسبی,رشته کوه البرز
https://geoeh.um.ac.ir/article_28612.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28612_60cb5027e0d4c9b0d32b8e997fa87ed3.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
بررسی روابط بین عناصر آب و هوایی و نوسانات آلودگی هوا (مورد: شهر مشهد)
77
94
FA
محمد
سلیقه
دانشگاه خوارزمی تهران
saligheh@khu.ac.ir
حمید
کاخکی مهنه
خوارزمی تهران
kakhkyhamid@yahoo.com
10.22067/geo.v4i2.31769
هدف اصلی تحقیق استفاده از مدلی است که بتواند بین عناصر اقلیمی و آلودگی هوا ارتباط برقرار کند. بدین منظوراز سه مدل متفاوت شبکه عصبی احتمالی، مدل رگرسیون خطی و مدل پرسپترون چندلایه استفاده شد. برای این تحقیق از آمار یک سالهی ادارهی حفاظت محیط زیست مشهد استفاده شد. این آمار مربوط به آلاینده های هوا شامل (CO- NO- O3- SO2) و آمار هواشناسی شامل پارامترهای اقلیمی (رطوبت نسبی، درجه حرارت، جهت باد و سرعت باد) میباشد. داده های آلودگی هوا از تعداد 11 ایستگاه آلوده سنجی جمعآوری شده است. این دادهها به صورت ساعتی بوده و سپس از آنها میانگین گرفته شد.پسازدرونیابی فاصله معکوس وزندار وتحلیل دادهها به منظور پیشبینی روابط دادهها با استفاده از مدل شبکه عصبی دادهها به دستههای آموزشی(70%)، ارزیابی(15%) و تست(15%) طبقه بندی شدند. در این تحقیق برای تحلیل، از دستهی دادههای آموزشی استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان میانگین مربعات خطا(MSE) و میانگین مطلق خطا (MAE) در مدل شبکه عصبی احتمالی پایینتر بوده و نتایج نشان داده است که مدل شبکه عصبی احتمالی، توانسته است رابطه منطقی بین آلودگی هوا و پارامترهای هواشناسی برقرار کند. از بین عناصر اقلیمی تاثیرگذار بر منواکسید کربن، رطوبت نسبی در ساعت 12:30و جهت باد بیشترین اثر را داشتهاند، همچنین عواملی اقلیمی تاثیرگذار بر غلظت دیاکسید گوگرد رطوبت نسبی در ساعت 6:30 و درجه حرارت مطلق بوده است.
آلودگی,آلایندهها,عوامل آب و هوایی تاثیر گذار,شبکه عصبیاحتمالی,پرسپترون چند لایه,مدل رگرسیون
https://geoeh.um.ac.ir/article_28654.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28654_ddb4b5012074c367a7af5fe7493167ba.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
تحلیل رابطه الگوهای همدید با میزان آلاینده ذرات معلق و منواکسید کربن در شهر شیراز
95
115
FA
غلامعلی
مظفری
دانشگاه یزد
mahdi.narangifard@gmail.com
مهدی
نارنگی فرد
دانشگاه یزد
سیده مرضیه
حقیقت
دانشگاه فردوسی مشهد
rosehagh@yahoo.com
10.22067/geo.v4i2.24849
آلودگی هوا به عنوان یکی از مهمترین مخاطرات محیطی در فضای شهری، ارتباط نزدیکی با شرایط آبوهوایی دارد. امروزه آلودگی در سطح کلانشهرها به صورت یک مسئله مهم درآمده که ضرورت مطالعه و ارائه راهحلهای کاربردی برای بهبود شرایط زیستی در این زمینه را دارد. بنابراین شناخت رابطه بین عناصر آبوهوایی و آلایندههای هوا کمک فراوانی به چگونگی حل مسائل زیست محیطی و برنامهریزیهای آینده دارد. در این پژوهش نخست غلظت آلاینده منواکسید کربن و ذرات معلق در شهر شیراز در بازه زمانی 2011-2005 در 6 گروه طبقه بندی و تعداد روزهای آلوده استخراج گردید؛ سپس با استفاده از دادههای فشاری سطح زمین، 500 و 850 هکتوپاسکال، امگا و دما الگوهای همدید در روزهای آلوده مورد تحلیل قرار گرفت. روند سالانه و ماهانه میزان آلایندهها در طی دوره آماری نیز مورد مطالعه قرار گرفت. یافتهها بیانگر روند کاهشی غلظت منواکسید کربن در طی بازه زمانی مورد مطالعه میباشد؛ جهت تعیین میزان روزهای آلوده از شاخص استانداردهای آلایندگی P.S.I استفاده و بر اساس این شاخص 410 و 152 روز آلوده به ترتیب برای آلاینده ذرات معلق و منواکسیدکربن شناسایی و سپس با بررسی آماری بر اساس تدوام دوره آلودگی چهار الگوی تابستانه برای آلاینده ذرات معلق و یک الگوی زمستانه جهت آلاینده منو اکسید کربن شناسایی گردید.
آلودگی هوا,تحلیل همدید,منواکسید کربن,ذرات معلق,شهر شیراز
https://geoeh.um.ac.ir/article_28694.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28694_8d81190d269be2f115a01a4fb35db47f.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
بررسی و تهیه نقشه های وقوع سرمازدگی گیاهان زراعی و باغی در استان آذربایجان غربی
117
135
FA
بهزاد
حصاری
دانشگاه ارومیه
b_hessari@yahoo.com
رضا
رضایی
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ارومیه
rezrezaee@yahoo.com
رامین
نیکانفر
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ارومیه
ranik41@yahoo.com
نادره
طایفه نسکیلی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
n_tayefeh@yahoo.com
10.22067/geo.v4i2.31488
با توجه به خسارت سنگین سرمازدگی، تعیین محدوده احتمال وقوع دمای بحرانی خسارت سرمازدگی برای برنامه ریزی زمان مناسب کاشت و برداشت و طول فصل رشد موثر، انتخاب رقم و تعیین مناطق مستعد سرمازدگی حائز اهمیت است. در این تحقیق، برای بررسی سرماهای رخ داده طی ادوار گذشته، نسبت به جمع آوری آمار روزانه درجه حرارت حداقل در 34 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک و تبخیرسنجی اقدام گردید. تاریخهای وقوع سرمازدگی از مبدأ مهر در کلاسهای صفر درجه (گیاهان خیلی حساس)، 2/2- درجه (گیاهان حساس) و 4/4- درجه (گیاهان نسبتاً مقاوم) برای 34 ایستگاه منتخب استخراج شدند. برای تحلیل فراوانی، توزیعهای حدی و غیر حدی به دادهها برازش داده شد و توزیع گامبل به عنوان توزیع غالب انتخاب گردیده و سرمازدگی بهاره و پائیزه در کلاسهای مختلف و با احتمالات معادل محاسبه گردید. با ارائه نقشه تاریخ وقوع متوسط و نقشه ضریب تغییرات، و با تعیین مقدار ضریب فراوانی (K) نقشه های احتمالاتی هر منطقه در سه کلاس 0، 2- و 4- درجه سلسیوس با روشهای کریجینگ، کوکریجینگ و روش معکوس فاصله با توانهای متفاوت تهیه شد. برای تحلیل مکانی و درونیابی، روشهای کریجینگ، کو- کریجینگ و روش معکوس فاصله با توانهای متفاوت استفاده گردید. مناسبترین روش برازش بر اساس معیار ریشه دوم میانگین مربع خطا و روش ارزیابی تقاطعی تعیین گردید. روش درون یابی کو-کرجینگ با ارتفاع، مدل برتر تشخیص داده شد. تغییرات مکانی، منظم بودن وقوع سرمازدگی در استان از روی نقشهها محاسبه و مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت نقشه سرمازدگی با احتمال 75% برای تعیین تاریخ کشت گیاهان زراعی استان آذربایجان غربی ارائه شد. این نقشه ها هم چنین برای مکان یابی توسعه باغات، مجتمع های گلخانه ای و استخر پرورش ماهی قابل استفاده هستند.
: سرمازدگی,یخبندان زودرس پائیزه,دیررس بهاره,مکان یابی,نقشههای سرمازدگی,تحلیل مکانی
https://geoeh.um.ac.ir/article_28722.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28722_d819fe3f1db701fbc348d5df7e62d522.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
شبیه سازی اثر خشک شدن دریاچه ارومیه بر بارش منطقه شمال غرب ایران
137
147
FA
لیلا
گلزاری پرتو
فردوسی
leilagolzari90@yahoo.com
10.22067/geo.v4i2.36160
با توجه به اهمیت دریاچه ارومیه در آب و هوای منطقه شمال غرب ایران، در پژوهش حاضر با به کارگیری یک مدل دینامیکی و انجام شبیه سازی، اثر خشک شدن دریاچه ارومیه در پارامتر اقلیمی بارش، مورد بررسی قرار گرفت. جهت شبیه سازی نقش دریاچه، مدل مقیاس منطقه ای RegCM 4.3 با مدل دریاچه جفت گردیده است. داده های شرایط مرزی ثانویه از داده های دوباره تحلیل شده مرکز ملی پیش بینی های محیطی/ مرکز ملی پژوهشهای جوی (NCEP/NCAR) و با قدرت تفکیک افقی 2.5 درجه برای یک دوره 3 ساله 2003-2001 اخذ گردید. مدل با قدرت تفکیک 10 کیلومتر در شرایط کنترل (وجود دریاچه ارومیه) و شرایط حذف دریاچه ارومیه، با طرحواره بارش همرفتی گرل اجرا گردید. داده های خروجی مدل در مقیاس فصلی و سالانه مورد پردازش قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه بارش در نیمه شر+قی دریاچه و بخصوص استان آذربایجان شرقی کاهش می یابد.
دریاچه ارومیه,طرحواره گرل,شبیه سازی دینامیکی,مدل RegCM 4.3,بارش
https://geoeh.um.ac.ir/article_28756.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28756_6c2b6443252711e6fb6bc9af70b6a296.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
واکاوی روند گستره متاثر از تغییر اقلیم در ایران طی دهه های اخیر
21
34
FA
فاطمه
رعیت پیشه
دانشگاه اصفهان
f.rayatpishe@gmail.com
ابوالفضل
مسعودیان
دانشگاه اصفهان
porcista@yahoo.ie
10.22067/geo.v4i2.29845
در دهه های اخیر شواهد روشنی از افزایش دما در مقیاس سیارهای و منطقهای وجود دارد. این شواهد نشاگر جابه جایی یا ایز بین رفتن نواحی آبوهوایی به دلیل تغییرات آبوهوایی است که همواره بستری برای پرسشهای بی شماری پیرامون چگونگی سازگاری انسان با این تغییرات ایجاد میکند. در این پژوهش برای واکاوی مساحت متاثر از تغییر آبوهوایی نمایهای با عنوان نمایه ی مساحتی(AI)، بر مبنای دمای کمینه، بیشنیه و میانگین معرفی و تغییرات زمانی آن طی سالهای اخیر واکاوی شدهاست. برونداد این پژوهش نشان داد که این نمایه به طور متوسط با مقدار 54/0 در سال در حال افزایش است. افزون بر این، افزایش میزان این نمایه بر مبنای دمای کمینه بیش از دمای بیشینه است
ایران,دما,تغییر آبوهوا,مساحت,روند
https://geoeh.um.ac.ir/article_28563.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28563_bd5fcb7043178a6fd179344dc6c2358f.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
پایش ماهواره ای و تحلیل همدید پدیده ی گرد و غبار در کلان شهر مشهد طی دوره آماری 2013-2009
35
57
FA
جمیله
محمدی مرادیان
دانشگاه فردوسی مشهد
mohamadijamile767@yahoo.com
سید رضا
حسین زاده
دانشگاه فردوسی مشهد
sr.hosseinzadeh@yahoo.com
10.22067/geo.v4i2.45800
پدیده ی گرد و غبار در شرایط امروزی ایران به عنوان یک مخاطره محیطی جدی، مشکلات عمده ای را برای محیط زیست و سلامت مردم به وجود آورده است. موضوع این تحقیق تحلیل گرد و غبار هوای کلان شهر مشهد طی دوره ی آماری 2013-2009 است. بدین منظور از طریقِ پردازش تصاویر ماهواره ای MODIS و با کاربرد شاخص دمای درخشایی، آشکارسازی گرد و غبار انجام و قلمرو گسترش آن بر روی شهر مشهد انجام شده است. سپس در جهت تحلیل علل سینوپتیک وقوع گرد و غبار، نقشه های 500 هکتوپاسکال که از پایگاه NOAA با قدرت تفکیک 5/2×5/2 درجه طول و عرض جغرافیایی به صورت چهارنوبت در روز دریافت گردیده بود تحلیل شد. همچنین برای تعیین مناطق منشأ غبار، مدل جریانی HYSPLIT به روش پسگرد، طی 24 ساعت قبل از وقوع برای روزهای آماری مورد مطالعه اجرا گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد، که نواحی منشأ غبار روی شهر مشهد طی دوره ی گرم سال، در شرق و شمال شرق یعنی بیابان های ترکمنستان و همچنین اراضی تغییر یافته ی دشت های شمال شرق کشور قرار دارد. در دوره ی سرد سال نیز بیشتر نواحی شمال غربی شهر مشهد و از شرق دریای خزر با فراوانی کمتر توده ی گرد و غبار به سمت شهر مشهد کشیده می شوند. همچنین در کلیه ی نمونه های مورد مطالعه قرارگیری پرفشار حرارتی در تراز 500 هکتوپاسکال و مکان گزینی اُمگای منفی در سطح زمین موجب صعود و ناپایداری هوا شده که با در نظر گرفتنِ جهت جریانات غبار، مشخص می شود که غبار از مناطق منشأ برخاسته و به سمت کلان شهر مشهد هدایت شده است.
گرد و غبار,دمای درخشایی,سینوپتیک,مدل HYSPLIT,کلان شهر مشهد
https://geoeh.um.ac.ir/article_28596.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28596_32089d4b0328b11a251b444ff99358ff.pdf
دانشگاه فردوسی مشهد
جغرافیا و مخاطرات محیطی
2322-1682
2383-3076
4
2
2015
05
22
بررسی ترکیب خصوصیات شیمیایی ریزگردهای شهداد توسط آنالیز XRF
1
20
FA
مهران
همدم جو
دانشگاه صنعتی اصفهان
hamdamju@gmail.com
علیرضا
راشکی
0000-0003-0213-7097
دانشگاه فردوسی مشهد
arrashki@gmail.com
رضا
جعفری
دانشگاه صنعتی اصفهان
reza.jafari@cc.iut.ac.ir
10.22067/geo.v4i2.39488
پدیده گرد و غبار یکی از مخاطرات طبیعی در مناطق خشک و بیابانی ایران و جهان به-حساب می آید. این پدیده از نظر زیست محیطی و تاثیر بر سلامتی اهمیت داشته و نقش مهمی در تشکیل لس ها و فرآیند های ژئومورفیک در مناطق خشک و نیمه خشک ایفا می کند. منطقه شهداد به علت موقعیت جغرافیایی و نزدیکی با بیابان لوت در معرض پدیده گرد و غبار بیابانی قرار دارد. از این رو شناخت خصوصیات گرد و غبار این منطقه می تواند جهت مقابله با کاهش اثرات زیانبار پدیده گرد و غبار مفید واقع شود. این مقاله برای اولین بار خصوصیات شیمیایی گرد و غبار شهداد را توسط نمونه گرد و غبار جمع آوری شده در پنج ایستگاه واقع در منطقه شهداد در بهار و تابستان 1392 مورد آزمایش قرار داده است. بعلاوه سه نمونه خاک سطحی از عمق 5-0 سانتی متری سطح زمین از نقاط مختلف منطقه نیز جمع آوری و مورد آزمایش قرار گرفت. آنالیز XRF نمونه های گرد و غبار و خاک منطقه، SiO2، LOI، CaO، Al2O3، Fe2O3، Na2O و MgO را به عنوان ترکیب اکسیدهای مهم منطقه معرفی کرد. ایستگاه D واقع در بخش مرکزی شهداد، به علت فاصله داشتن از منطقه غبار خیز شرق شهداد، نسبت به دیگر ایستگاه ها کمتر تحت تاثیر طوفان های گرد و غبار قرار می گیرد؛ از این رو ترکیب عنصری متفاوتی با دیگر ایستگاه ها دارد. Sr و Ba مقدار قابل توجهی از عناصر کمیاب را در بین نمونه ها به خود اختصاص داده اند. همچنین بررسی فاکتور غنی سازی نشان می دهد که گرد و غبار رسوب کرده در تمامی ایستگاه ها به غیر ایستگاه D منشاء طبیعی دارد.
گرد و غبار بیابان,آنالیز XRF,فاکتور غنی سازی,شهداد
https://geoeh.um.ac.ir/article_28511.html
https://geoeh.um.ac.ir/article_28511_a0f0acbcd8da848ab769f90f75f771cb.pdf